Trip 16, september/oktober 2024
Donderdag 17 oktober
Deze week had ik eerder mijn blog willen schrijven, ik was een beetje afgeleid door het helpen zoeken naar een baby olifantje met een strik om zijn pootje. Dit diertje is gezien in het nationale park en een aantal organisaties werken samen om hem te vinden. Zodat ze hem kunnen verdoven en de strik kunnen verwijderen. Helaas is het nog niet gelukt om het diertje te vinden en wachten we nu op meldingen dat hij weer ergens gezien is. Nu dus weer even tijd om te schrijven.
Vorige week ben ik vooral druk bezig geweest met geld pinnen zodat we de zonnepanelen konden kopen. Dus elke dag naar de geldautomaat bij een duurder hotel om, die wel het maximale aantal kwacha’s geeft. Wat ook weer niet elke keer zo was, dus dan moesten we het later op de dag weer proberen. Bij een van die keren was er bij een mooie plek voor zonsondergangen toch wel een mooie zonsondergang. Dus gevraagd om even te stoppen zodat ik een foto kon maken, dan ben ik wel even de toerist..
Vorige week zondag rustig aan gedaan, wel bij langs geweest bij Lilato want ze zouden de zonnepanelen komen brengen. Iedereen wil nu zonnepanelen, omdat de stroom er steeds langer en steeds vaker vanaf is. Dus de 8 kleine panelen die we op het oog hadden werden 4 grote panelen. Ook goed leek mij, zolang het maar werkt toch. Ook moesten we kijken of de electrische waterpomp aangesloten kon worden op de zonnepanelen. Hiervoor hebben we een apart stopcontact dat aangesloten kan worden op de pomp. Lijkt mij dus geen probleem, maar omdat het veel stroom kost zou het wel een probleem kunnen worden. Dat zijn ze nu aan het uitzoeken, zo gek veel stroom gebruiken we niet bij Lilato, alleen de pomp, de lampen en het opladen van mobieltjes, dus zal het wel loslopen.
We hadden ook een meeting met de raad uit het dorp van Lilato en de mensen die bij ons water komen halen. De raad omdat we moesten kijken welke ideeën zij hebben voor het centrum en hoe ze dat willen doen. De insteek blijft namelijk wel dat het centrum ook zelf geld moet genereren zodat ze docenten kunnen inhuren voor de trainingen die zij graag willen. Er zijn genoeg manieren om geld te genereren, maar die lopen nog te vaak op niets uit. Bij de meeting waren de drie directeuren aanwezig, ik en de mensen uit de raad. Niet iedereen spreekt Engels. De vraag kwam dan ook snel of ze voor mij moesten vertalen wat er gezegd werd. Dat hoefde van mij niet perse, aangezien ze alles met de directeuren moeten regelen en niet met mij. Daarbij stoppen ze doorgaans genoeg Engels woorden in hun gesprek dat ik het in grote lijnen toch wel kan volgen en dan mijn mening kan geven. In elk geval kwam ook de vraag of ze zelf bijeenkomsten of trainingen mochten geven over of van dingen die ze zelf goed kunnen. Ja, tuurlijk kan dat, daar is het centrum voor toch? Geduld hebben en vooral blijven uitleggen, de mensen uit deze wijk zijn ook niet helemaal gewend aan een centrum als dit, maar met elkaar komen we er wel. Zonder dat ik er teveel mijn Europese, blanke, stempel op druk.
Daarna hadden de directeuren nog een meeting met onze caretaker en de mensen die bij ons water komen halen. Mulala, de wijk waar het centrum ligt is niet aangesloten op het Zambiaanse waternet. Dus de mensen moeten naar de handpomp verderop lopen. Toen wij onze pomp kregen hebben we afgesproken dat wie dat wil bij ons water kan halen, ze moeten dan wel bijdragen aan de kosten voor de stroom (of benzine, als er geen stroom is en de generator gebruikt moet worden.) Het komt erop neer dat ze voor omgerekend ongeveer 10 eurocent, 6 grote emmers water per gezin kunnen halen. Nu met de zonnepanelen verandert daar natuurlijk het een en ander in. Dat hebben ze zonder mij besproken, de mensen blijven nog wel iets bijdragen. Onder andere dan ook voor het onderhoud van de pomp. Deze meeting ging volgens de directeuren ook goed.
Ik ben ondertussen met degene die, vrijwillig, elke week Engelse les en rekenbijles aan de kinderen geeft gaan plannen voor Independence day, 24 oktober is Zambia 60 jaar onafhankelijk groot feest dus. We organiseren een feestje voor de kinderen bij Lilato. Met spelletjes, games en eten.
Natuurlijk zondag ook weer even met mijn hond Marty geknuffeld. Nou ja, mijn hond, ik betaal maandelijks een bijdrage voor zijn eten en dergelijke. De caretaker zorgt voor haar en zijn eigen honden, ze zien er allemaal goed uit.
Maandag ben ik met David, de chauffeur van mijn backpackers terug geweest naar het vliegveld, inmiddels was het een week geleden en had ik nog mijn koffers niet gekregen. Toch wel raar, een koffer kwijtraken is een ding, maar alle drie. Ze blijven hier ook maar vragen naar de kleur van de koffers, die zijn zwart, maar er zitten felle flightbags omheen, rood, oranje en blauw. Dus je zou zeggen dat ze wel moeten kunnen vinden in Nairobi of Lusaka. Maar daar zijn ze waren ze dus niet. De rest van de dag voelde ik me niet heel erg super, dus heb ik niet zoveel gedaan. Behalve dan weer op en neer naar de pinautomaat
Dinsdagochtend ging ik met twee vrienden van hier mini golven, in Livingstone is niet zo heel veel te doen, qua ‘normale’ uitstapjes die we in Europa gewend zijn. Dus is dit iets leuks om te proberen. Helaas bakte ik er niets van en heb ik hopeloos verloren. Blijkbaar lag mijn geluk toch ergens anders, want toen we terug reden naar het stadje kreeg ik het bericht dat mijn koffers waren aangekomen. Dus meteen doorgereden naar het vliegveld om ze op te halen. Daar waren ze alle drie. Aan de labels te zien ook nog om de handvatten zaten zijn ze eerst naar Athene gegaan en vandaaruit naar Nairobi, waar ze toch een paar dagen hebben gelegen voor ze naar Livingstone kwamen. Nou ja, ik heb ze, dus kon ik meteen beginnen met overal donaties achter te laten. De rest van de middag bezig geweest om alles uit te zoeken.
Woensdag ben ik ’s morgens naar de school voor dove kinderen geweest, altijd leuk om te zien hoe enthousiast de kinderen en de docenten daar zijn. Al begrijp ik weinig van de lessen die daar natuurlijk in gebarentaal gegeven worden.
’s Middags heb ik veel tijd besteed aan het schrijven van mijn eerste week. Internet en ik zijn hier niet altijd even goede vriendjes zullen we maar zeggen.
Donderdag weer hondjes knuffelen bij het asiel. Vorige week was er een puppy, die erg ziek was, die kwam nu heel blij naar me toe huppelen en was weer helemaal opgeknapt. Een andere hond, een grote lobbes was vorige week ook best wel ziek, die leek nu weer opgeknapt. Met beide een tijdje zitten knuffelen en zoveel mogelijk honden een stukje gegeven van hondensnoepjes. Altijd goed om je dag mee te beginnen.
Donderdagmiddag ben ik met Situmbeko meegeweest om zijn dochter uit school te halen. Die heeft inmiddels een nieuwe favoriete zin, “Daddy, daddy, I want to go swimming with Auntie Annie”. Nu brachten we haar alleen naar huis, waarbij ze in de auto op schoot alweer bijna in slaap viel. Daarna met Situmbeko de spullen voor Lilato naar Lilato gebracht, en dat was behoorlijk veel. Een tas met kleding voor meisjes van een jaar of 10/11 gedoneerd (inclusief het geld voor een extra koffer) door een meisje en haar moeder van mijn oude werk. Een heleboel ballen en sportspullen voor de sportcoach Chilese. Lampjes die reageren op beweging, op zonne-energie, om op te hangen aan de hekken, zodat ongewenste bezoekers afgeschrikt worden, houten puzzels en ander speelgoed en wat ik in de loop van het jaar nog meer verzameld had.
Vrijdagochtend ging ik naar de school waar onze taal- en rekenvrijwilliger eigenlijk lesgeeft. Zij heeft samen met haar man een school gebouwd voor de kwetsbare kinderen in de wijk. Ook voor hen had ik wat spelletjes en puzzels meegenomen. Ze zijn de school nog steeds aan het uitbouwen dus ook nu was er een klaslokaal bijgebouwd. De docenten hadden nu ouder gesprekken dus de kinderen heb ik dit keer niet gezien. Met de kinderen die er wel waren heb ik twee fruitboompjes gepland, eentje voor de opa van mijn peetkind en eentje voor de vader van een jongen die bij ons op de opvang heeft gezeten. Zij zorgen altijd goed voor hun fruitbomen dus ze zouden moeten uitgroeien tot grote bomen die guaves en perzikken geven.
Daarna werd ik opgehaald om naar de school van Xavier te gaan, die school is vanuit de stad gezien dichtbij Lilato en gebouwd door een Nederlandse jongen. Als ik hier ben ga ik daar eigenlijk ook altijd even langs. Nu had Situmbeko me uitgenodigd, het was namelijk de internationale dag van het meisje. (Girl Child zeggen ze hier) en dus staan de meisjes in de belangstelling. Situmbeko heeft een eigen stichting die geld inzameld om herbruikbaar maandverband te maken en uit te kunnen delen aan alle meisjes in Livingstone die ongesteld zijn. Nu was er vanwege de internationale dag van het meisje een ceremonie met allerlei sprekers, zelfs de burgemeester hield een praatje, om de meiden vanaf een jaar of 13 twee pakken maandverband te geven en een stuk zeep. Hygiene is wel belangrijk natuurlijk.
Vervolgens ben ik met een van mijn sponsorkinderen en haar zus naar Hungry Lion gegaan, de Afrikaanse Mac Donalds. Hun school zit tegenover mijn hostel dus dat is makkelijk om ze van school te halen en even bij te kletsen.
Zaterdag werd ik redelijk vroeg opgehaald door Jakob, een van mijn andere directeuren, die ging dingen verzamelen om de zonnepanelen op het dak te bevestigen. Hij ging met een vriend allerlei winkels af en ik zat bovenop de safariwagen van zijn stichting, (die zich bezighoudt met de natuur en de wilde dieren in het nationale park), heerlijk om me heen te kijken terwijl we door allerlei wijken reden op zoek naar de goedkoopste plek om iets te kopen. Als laatste dan langs de laser die een rek aan elkaar moest lassen om op het dak te leggen. Bij de ene winkel mag ik wel naar binnen, die hebben vaste prijzen, bij de andere winkel beter van niet omdat ze bij het zien van een blanke de prijzen verdubbelen.
Bij Lilato aangekomen was Chilese net bezig met een sportles. Hij heeft inmiddels een aantal voetbalteams samen gesteld en traint daar regelmatig mee. Hij zou het liefste met elk team tegen andere teams spelen of meedoen aan de competitie. Voor de kleinere kinderen kan dat, voor de oudere jeugd is ons veld net te klein.
Zondagochtend vroeg naar het vliegveld om Tammy op te halen, die was een paar weken in Canada bij familie geweest. Gelukkig voor haar vloog Kenya Airways wel op tijd en kreeg ze ook al haar koffers.
Daarna werd ik opgehaald door Situmbeko die iets had geregeld bij Lilato. Een reisorganisatie uit Ghana deed een rondreis door Zuidelijk Afrika, zij werken samen met een danser uit Lusaka en gaan daar altijd een activiteit met kinderen doen. Omdat ze nu niet langs Lusaka kwamen was de vraag of ze het bij ons konden doen. De danser en Situmbeko kennen elkaar. Zowel de reisorganisatie als de danser hadden dingen voorbereid, en bij Lilato werden de kinderen in drie groepjes verdeeld, een groep ging dansen, een groep tekenen en een groep spelletjes doen. De toeristen begeleiden dan de kinderen bij de activiteiten, behalve de danser, die deed het dansen zelf. Ze hadden gerekend op zo’n 100 kinderen maar dat werden er al snel meer. Op het hoogtepunt, aan het einde bij de laatste dans, stonden er 200 kinderen mee te dansen.
Ondertussen was een electricien bezig om op het dak alles te regelen voor de zonnepanelen, de batterij en de omvormer en dergelijke. Aan het einde van de dag hadden we licht, op zonne-energie. Dank lieve kinderen van de Joop en Willywesteweelschool. Ook dat hebben jullie maar even mooie bij elkaar gerend. Ik ben trots op jullie!!!
Volgende keer weer tijd voor een nieuw blog.
Woensdag 9 oktober
Vorig weekend mocht ik weer naar Zambia vliegen. De week ervoor hadden de kinderen van de school waar ik werk, de Joop en Willy Westerweelschool in Amsterdam, een sponsorloop gehouden. Met elkaar hebben ze bijna 5000 euro opgehaald om met name te zorgen voor een diervriendelijke oplossing om de olifanten van het terrein van Lilato te houden en voor het salaris van onze caretaker Nyambe.
Het naar Zambia vliegen was dit keer wel een beetje een uitdaging, omdat de eerste vlucht zoveel vertraging had dat ik mijn tweede vlucht zou missen. Gelukkig was er een oplettende baliemedewerker bij de incheckbalie. Waar ze normaal mijn postcodeloterijkoffertje met mijn kleding wel willen inchecken vroeg ze nu wat er in zat. Toen wilde ze het niet inchecken, omdat ik het misschien nog wel nodig zou hebben.
Zaterdagavond weggevlogen uit Amsterdam naar Nairobi, waar toen we aankwamen de vlucht naar Livingstone net weg was. In Amsterdam had ik, tijdens het wachten op deze vlucht al kort contact gehad met een vrouw uit Zambia die ook naar Nairobi vloog. Nu zagen we elkaar weer en ook zij had haar vlucht gemist, zij moest naar Johannesburg. We besloten meteen om samen te blijven en melden ons bij de balie van Kenya Airways. Omdat we nu 14 uur moesten wachten op onze volgende vlucht kregen we een hotel in Nairobi om de dag te verblijven. Daar zouden we dan ook kunnen eten.
Vervolgens dus bezig met het aanvragen van een visum om Kenia in te kunnen, want niet heel makkelijk was met het slechte internet op dat vliegveld. Inmiddels hadden zich nog twee mensen uit Zuid Afrika zich bij ons aangesloten en toen iedereen de aanvraag had gedaan werden we naar het hotel gebracht. Een fijn hotel met een ruime kamer, dus kon ik wel even bijkomen van de lange vlucht. Die avond zou ik doorvliegen naar Lusaka, de hoofdstad van Zambia, waar ik weer naar een hotel werd gebracht en de volgende ochtend door kon vliegen naar Livingstone, met een veel kleiner vliegtuig. Waar ik dan een dag te laat aan kwam. Gelukkig dus dat de dame achter de incheckbalie mijn koffertje met kleren niet wilde inchecken, want schone kleren kunnen aan doen is dan wel fijn.
In Livingstone bleek ook dat mijn koffers me niet gevolgd worden, wat ik ook niet had verwacht. Dus daar moest een formulier voor worden ingevuld. Helaas een man niet niet deed wat hij moest doen, dus duurde het nog een ruime week, en regelmatige bezoekjes aan het vliegveld, voordat mijn drie koffers met donaties zouden komen.
Die maandag verder rustig aan gedaan, mede ook omdat de temperatuur hier op kan lopen tot 40 graden in de middag.
Dinsdag eerst naar het asiel gegaan om even de honden en katten te knuffelen die daar zijn. Een aantal honden en katten zitten er al een paar jaar. Helaas mocht ik de puppy’s niet knuffelen want die hadden en besmettelijke hondenziekte. Maar er bleven gelukkig genoeg honden en katten over om even te aaien.
Die middag ben ik met Situmbeko, een van mijn directeuren naar Lilato gegaan om te kijken hoe het er nu uitziet. Helaas zijn de olifanten een paar keer langs gekomen waardoor de grote mooie bananenbomen ongeveer zijn gehalveerd en diverse andere bomen kapot zijn gemaakt. Dit jaar willen we kijken of we kunnen overstappen naar zonnepanelen, vanwege het grote tekort aan elektriciteit in Zambia. Verder zag alles er goed uit. De honden waren blij dat ze me weer zagen. Wat me helemaal gelukkig maakte is dat er een groep jongens kwam om te voetballen om ons sportveld. Dat was ook ooit een droom die ik voor ogen had, een veilige plek waar kinderen kunnen spelen of voetballen tot het donker wordt.
Woensdagochtend met Rachael, die met haar workshop Pure Skills naar Lilato is verhuisd, weer naar Lilato, waar Rachael met een groepje vrouwen bezig is om ze te leren zeep maken. Ook maken ze dan een businessplan zodat ze de zeep kunnen verkopen en zo een handeltje voor zichzelf kunnen maken. Ik heb toen vooral met twee mannen uit de raad van Lilato gepraat over de stappen die we moeten maken om met Lilato te groeien. De bedoeling is namelijk wel dat ze zelf met de mogelijkheden in het centrum geld gaan verdienen. Op die manier kunnen ze zelf docenten inhuren voor dingen die ze willen leren. De afspraak was namelijk ooit dat Lilato Nederland geld inzamelt om dingen te bouwen, niet om het centrum docenten te leveren. Deze discussie hebben we vaker als ik er ben, iets wat veel vaker voorkomt als er blanke mensen in een project zitten. We spraken of om dat weekend een vergadering te beleggen met de directeuren erbij.
’s Middags een vergadering met mijn directeuren om te kijken waar we deze keer op moeten focussen. Dat worden elektrische draden om de olifanten te weren en zonnepanelen. Zodat we niet afhankelijk meer hoeven te zijn van de elektra die nu 4 uur per dag geboden wordt.
Donderdag ben ik op bezoek gegaan bij de school van Tammy, waar Heavens dit jaar nog naar school gaat. Heavens wordt gesponsord door mijn vader, dus ik moest wel even kijken hoe het met hem gaat. De andere jaren was Heavens bloedserieus en heel erg gefocust op zijn lessen, hij vond de extra aandacht en de foto’s dan ook maar niets. Dit jaar lacht hij een stuk meer, wilde hij wel met me op de foto en begon hij zowaar kinderen weg te duwen omdat hij me dingen wilde vertellen. Hem dus wat extra aandacht gegeven. Hij gaat volgend jaar naar de eerste klas (groep 3) en in zijn klas kennen ze nu alle letters en cijfers. Hij doet het dus goed. Zijn oma werkt op de school van Tammy bij een project die van alles naait voor de verkoop aan toeristen. Om zo de school en de vrouwen die daar werken te sponsoren. Haar kon ik vertellen dat mijn vader Heavens blijft sponsoren, ook als hij naar een andere school gaat. Waar ze natuurlijk heel erg blij mee was. Nu moet ze alleen nog de school uitkiezen die ze wil, dan zorg ik ervoor dat hij in het juiste programma terecht komt.
Het is hier een behoorlijk zoektocht naar een pinautomaat die 6000 kwacha (ongeveer 220 euro) geeft, dat is het maximale bedrag hier wat je kan pinnen. Aangezien ik toch wel een behoorlijk bedrag moet pinnen voor de elektrische draden en het installeren van de zonnepanelen. Uiteindelijk bleek er een pinautomaat te zijn bij een van de duurdere hotels waar je wel 6000 kwacha per keer kan pinnen. Dit is wel belangrijk, want als het minder is en ik moet voor elke pintransactie apart betalen wordt het wel veel duurder natuurlijk. De afgelopen week dus ook elke dag met minimaal een van mijn directeuren naar de pinautomaat om te pinnen. Gelukkig heb ik nu wel begrepen dat ik het dagelijks limiet kan verhogen, waardoor ik meer per keer kan pinnen. De directeuren regelen dan alles wat gekocht en betaalt moet worden. Tussendoor gebeurd er natuurlijk van alles en moeten we ook steeds naar andere plekken. Wat wel weer leuk is omdat ik ook graag meer tijd met hen door breng, zo leer je elkaar immers steeds beter kennen. Samen rondrijden in de auto werkt daar prima voor. Soms met een, soms met twee en soms met alle drie. Het fijne van zo in de auto zitten is dat je dan natuurlijk de leukste discussies krijgt over van alles en nog wat.
Vrijdag was het Teachers Day en dan zijn de kinderen vrij van school, door de stad is een hele optocht van docenten en scholen. Met muziek en dansende docenten, wat erg leuk is om te zien. Ik heb met de moeder van mijn sponsorkind Abel en Abel langs de route gestaan en de hele optocht gefilmd. Dat vonden de docenten dan weer leuk. ’s Avonds toen ik met een paar backpackers naar een zonsondergang ging zaten daar de docenten van een school. Die hadden ook meegelopen en ik kon hen het stukje van zichzelf laten zien. Uiteindelijk heb ik dat naar een van hen geappt.
Na de hele optocht heb ik Abel en zijn moeder even verwend en heb ik ze meegenomen naar een restaurant om pizza te eten, Abel wilde namelijk graag pizza eten. Abel is nu een jaar of 8, zijn moeder werkt bij Tammy op school en ik ken hem al sinds hij 3 maanden oud is. Na het eten van een deel van zijn pizza zat hij helemaal onder de pastasaus, dan heeft hij er in elk geval van genoten zullen we maar zeggen.
Vrijdagavond ging ik naar een zonsondergang met een aantal backpackers, toen zagen we ook ‘eindelijk’ de olifanten. Zij zorgen hier nu voor veel overlast omdat het veel en veel te droog is en er bij de rivier te weinig eten voor ze is, daarom gaan ze naar de wijken op zoek naar eten. Dit jaar zijn ze niet alleen heel erg vroeg, maar ook met behoorlijk veel. Wij zagen onderweg een groep van zeker 70, zo niet 100, olifanten de hoofdweg oversteken. Van de rivier naar de wijken, op zoek naar eten. Jacob, ook een van mijn directeuren werkt voor een stichting die de populatie olifanten in de gaten houdt en oplossingen zoekt voor het probleem dat ze de wijken ingaan. Helaas zullen het er dit jaar steeds meer worden omdat ze zich normaal verspreiden over Botswana, Zimbabwe, Namibie en Zambia, wat ze dit jaar niet doen.
Vanwege de droogte en veel mislukte oogsten hebben deze landen ook niet genoeg eten om hun bevolking te voeden, Botswana, Zimbabwe en Namibie zijn begonnen met het doden van wilde dieren, om zo vlees te hebben voor hun mensen. Het gaat dan in eerste instantie om dieren die voor overlast zorgen. De regering van Zambia weigert vooralsnog om daaraan mee te doen, wat er weer voor zorgt dat er meer olifanten deze kant op komen. Ze voelen namelijk haarfijn aan dat ze hier veilig zijn. Maar zo zorgen ze wel voor nog meer overlast.
Zaterdagochtend ben ik meegegaan met de neushoornwandeling, een minisafari waarbij je uiteindelijk naar de plek loopt waar de neushoorns zijn. Andere jaren zaten ze verspreid over het nationale park, waar ze door soldaten bewaakt worden tegen stropers. Dit jaar zitten ze allemaal op een plek, omdat ze bijgevoerd worden. Ook voor hen is er niet genoeg eten te vinden. Wel mooi om ze een keer allemaal bij elkaar te zien. Het zijn er nu 9, waaronder nu nog 2 jonkies (hoewel een van hen ook al 7 is) die ik ook als kleine baby heb gezien.
In het begin van de middag kwam Situmbeko met zijn dochtertje langs, Khetiwe, die is bijna 3 en kan over niets anders praten dan zwemmen, nadat ze hier het zwembad had gezien. Aangezien haar beide ouders niet kunnen zwemmen heb ik beloofd met haar in het zwembad te gaan. Na een kwartier dus een happy meisje van bijna 3, die klappertandend elke keer weer vol vertrouwen het zwembad in sprong, omdat Auntie Annie haar wel op zou vangen.
’s Middags gingen we even langs bij Lilato om te kijken naar de elektrische draden voor de olifanten. Deze zijn rondom het hele terrein gespannen. Bewust staat het een meter van ons hek af, zodat de olifanten niet per ongeluk ons hek kapot maken voordat ze de draad voelen. Het idee is dan dat de olifanten door de schok die ze krijgen een andere kant op gaan en wegblijven bij Lilato.
De rest van de afgelopen week schrijf ik de volgende keer, anders wordt dit stukje te lang.