Trip 16, september 2024-oktober 2024

30 oktober 2024
Inmiddels ben ik al weer een paar dagen thuis is het voor mij nu toch wel koude Nederland. Hoewel ik van alle kanten hoor dat het best lekker is voor de tijd van het jaar heb ik toch een temperatuur verschil van ongeveer 25 graden. Wel blij dat ik eindelijk weer regen op mijn gezicht voel, al hoeft dat doorweekt regenen van mij nu nog even niet….

Vorige week zaterdag ben ik ’s ochtends naar Lilato gegaan, waar Chilese onze sportcoach sportlessen geeft. Hij wordt gesponsord door mijn werk, Akros-Impuls Kinderopvang Amsterdam. Hij heeft inmiddels een aantal voetbalteams gemaakt, in de leeftijdsklassen die we hier ook kennen, onder de 8, onder de 10, onder de 12 en zo door voor jongens en meisjes. Enthousiast vertelt hij over hoe hij traint en over het binnenkort misschien meedoen met de competitie in Livingstone. Zijn trainingen zijn vooral gericht op het samenspelen, overspelen en niet allemaal maar achter de bal aan rennen. Dit jaar heb ik lintjes voor hem meegenomen, naast de gebruikelijke nieuwe ballen, om de teams van elkaar te onderscheiden. Wat voor ons zo logisch is, een lintje zoals tijdens de gymles omdoen is hier een grote uitdaging. Hopelijk komen ze er in de loop van het jaar een beetje in. Chilese keek eerst raar op bij de lintjes, inmiddels is hij er wel erg blij mee, hij heeft een jaar lang teams gemaakt door kinderen hun t-shirt uit te laten doen. Wat in de brandende zon natuurlijk geen fijne optie is. En normaal hebben ze hier hesjes aan ter onderscheid, maar dat wordt weer zo warm. Nu hij hier aan gewend is, vindt hij het een superoplossing.
Toen de jongens getraind waren en hij ze een partijtje liet spelen, ging hij de meiden trainen voor netbal. Netbal is de algemene damessport in Zambia, het komt op mij over als een soort korfbal. De meiden begonnen erg enthousiast, hij trainde ze vooral op vrijlopen en dan naar elkaar overgooien. Helaas was het erg warm en zag mijn haar er ook wel erg leuk uit. De meeste meiden eindigden dus achter mij rug, terwijl ze mijn haar aan het vlechten waren.
Chilese werkt normaal gesproken als nachtwaker bij een hostel in Livingstone. Een van de nachtwakers van mijn hostel traint een meidenvoetbalteam. Ik heb ze aangeraden om met elkaar te gaan praten en inmiddels heb ik begrepen dat ze oefenwedstrijdjes hebben gepland. Erg leuk om te horen natuurlijk.
Vanaf Lilato werd ik opgehaald door een van mijn directeuren, om verder te gaan met de administratieve dingen van Lilato. Wat zoals in mijn vorige blog gezegd, niet altijd even makkelijk gaat. Zeker niet met weinig elektra en internet dat door het weer niet lekker werkte. Oktober is normaal het begin van het regenseizoen. Dat is al een paar jaar verplaatst naar eind oktober, misschien wel november. Toch lopen de temperaturen op tot 40 graden en hoger. Het is dan wel vaak bewolkt en op sommige plekken valt soms een klein buitje. Wat de temperatuur alleen maar doet stijgen. Helaas voor de plannen van de administratie op internet, heeft dit weer ook grote invloed op het internet. Dus weer een mooi lesje in geduld.

Zondagochtend met een van mijn directeuren weer naar Lilato, voor een brandinspectie. Dat had natuurlijk al veel eerder moeten gebeuren, maar het kwam er steeds niet van. Zijn droge commentaar was, dat is voor die dingen die je aan de muur moet hangen om te laten zien dat je een goede ngo bent. Het komt er in het kort op neer dat we brandblussers moet ophangen bij al onze gebouwen. Nu moet er nog gekeken worden naar de gezondsheidsinspectie, dat zal wel loslopen, aangezien we twee buitenkranen hebben en een kraan in het huis. Die inspectie zal vooral gaan over de mogelijkheid tot je handen wassen.
Tijdens lunchtijd met twee vrijwilligers van African Impact naar Avani, mijn favoriete duurdere hotel, gegaan om te kijken of we giraffen konden vinden. Na enig rondlopen vonden we ze inderdaad met een caretaker van het hotel erbij, die natuurlijk meteen aanbood om ons mee te nemen naar de plek waar ze bijgevoerd worden. Nu het tegen de regentijd aanloopt is er geen eten voor ze en worden ze bijgevoerd. Echt voeren mochten we ze niet, maar we konden ze wel fotograveren en met ze op de foto. Daarna doorgelopen naar het duurdere hotel dat ernaast ligt om ook de zebra’s te zoeken. Ook die hebben we gevonden. Daar konden we ook het water zien waar het water naar de rand van de waterval stroomt. Hier was heel duidelijk te zien hoe laag het water stond in vergelijking met de andere jaren. Hopelijk komt er snel regen.

Maandagochtend ben ik weer langsgegaan bij het asiel voor een rondje, mijn liefste honden daar knuffelen. Eentje is echt mijn favoriet, een behoorlijk grote dame die al vanaf dat ik hier ben ziek is. Haar hoofd staat scheef en niemand weet echt hoe het komt. Er zijn al verschillende ziektes voorbij gekomen, maar niets lijkt het te zijn. Ook wel opvallend dat het al bijna vier weken duurt. Even twintig minuutjes met haar in haar kennel knuffelen is voor haar dan wel heel fijn. Dit keer kon ze ook niet opstaan, maar wilde wel achter me aanlopen toen ik de kennel uit liep. Zwalkend liep ze achter me aan. Arm beestje, ze wordt goed verzorgd, maar toch.

Maandagmiddag ben ik op kraamvisite gegaan bij een van de dames die werkt in mijn hostel, zij werkt er al sinds de eerste keer dat ik er kwam en inmiddels hebben we een vriendschap opgebouwd. Tijdens corona zorgden we er samen voor dat haar collega’s een zak millimeal kregen, dat is de maispap die het standaardvoedsel is in Zambia. Het hostel was tijdens corona en het jaar erna gesloten, dus stuurde ik haar geld om dit te kunnen doen. Inmiddels is het hostel weer open, maar was zijn er niet, ze twee maanden geleden een tweeling gekregen, helaas heeft een van de twee het niet gered tijdens de bevalling. De andere kon ik wel bekijken en knuffelen, want ik zat nog niet of ik kreeg een slapend meisje in mijn armen geduwd. Een mooi klein poppetje die met een oog open sliep, zo kon ze toch alles om zich heen goed in de gaten houden.

Dinsdagochtend ben ik met een oud-vrijwilliger, Vanessa, naar Lilato gegaan, zij komt sinds ze vrijwilligerswerk heeft gedaan ook steeds terug naar Livingstone. Ze heeft zelf ook een aantal projectjes opgestart en wil eigenlijk ook een stichting oprichten, in Livingstone en in Zwitserland (waar zij vandaan komt). Dan wil ze ook kijken wat ze voor Lilato kan doen. Daar hebben we samen een vergadering over gehad. Het eerste wat ze wil doen is een vriendin van haar laten werken bij Lilato en haar, op vrijwillige basis, een meisjesgroep, een vrouwengroep en een jongensgroep laten opstarten. Zij kan ze alles leren over puberteit, ongesteld zijn, geboortebeperking, opkomen voor jezelf, de ander respecteren, een eigen bedrijfje opstarten en allemaal van zulke dingen. Deze vrijwilliger heeft aangeboden om haar vrijwilligersvergoeding te betalen, zodat haar vriendin werk heeft en de wijk waar Lilato ligt ervan profiteert.
Daarna met Vanessa langs gegaan bij het asiel om mijn, inmiddels, favoriete honden te knuffelen. En met de jongens die in het asiel werken de honden uit te laten voor een rondje wandelen. Tammy heeft een nieuwe hond uitgezocht voor bij haar op school, dus daar kon ik meteen even mee op de foto. Helaas waren de olifanten die avond langs geweest dus lag er overal olifantenpoep, en wat is er voor een hond nu leuker om daar lekker doorheen te rollen en daarna bovenop de mensen te springen die je uitlaten…..
Enigzins vies ruikend gingen we dus met de taxi terug naar ons hostel. Gelukkig is het weer dusdanig dat een extra ijskoude douche geen straf is.
Mijn planning was om na de douche te genieten van mijn kamer met airconditioning. Meestal slaap ik in een kamer met twee stapelbedden, maar de mensen van het hostel vinden dat ik een kamer voor mezelf verdien. Nu was er afgelopen weekend een grote groep gekomen van een Engelse middelbare school en moest ik mijn groepskamer uit. Ik werd verschoven naar een van de kamers met een goede airco, zolang de elektra er is natuurlijk. Leek mij wel een mooie planning nu het zo warm was. Toen kreeg ik een appje van Xavier, die ook ongeveer 12 jaar geleden vrijwilligerswerk gedaan heeft in Livingstone, hij heeft toen een school gebouwd. Hij was toen 11. Normaal ga ik ook regelmatig even kijken bij zijn school, omdat die op de weg naar Lilato ligt, maar nu wist ik dat ook zou komen. Voor het eerst in al die tijd dat we er samen zijn. Hij wilde met zijn moeder Lilato en de nieuwste veranderingen zien, dus weer naar Lilato en daar fijn met elkaar gesproken.

Woensdag heb ik lekker rustig aangedaan, ’s morgens weer afgeproken met de directeur die net een baby heeft gekregen om hem de update te geven van alles wat ik met de andere directeur gedaan heb. En natuurlijk de verhalen van de eerste dagen van zijn nieuwe baby te bespreken. Samen naar Lilato gereden om te kijken wat er mis was met het solarsysteem, bleek dat ze de verkeerde kabels hebben gebruikt. Dat is inmiddels gerepareerd en loopt alles als een zonnetje. Kinderen van de Joop en Willy Westerweelschool, bedankt!!!!
We hebben toen ook een sollicitatiegesprek gedaan met de dame die met de meiden, vrouwen en kinderen gaat werken. Wat op zich wel grappig was, want zij en de directeur kennen elkaar niet echt, terwijl ze wel in hetzelfde werkveld, de meisjes van Livingstone zitten. Waarop ze elkaar aanvulden bij alle vragen die wederzijds gesteld werden. Dat ging dus hartstikke goed, fijn voor de mensen van Mulala.
Woensdagmiddag ging ik ergens drinken met degene die de leiding heeft bij de stichting die vier van mijn sponsorkinderen helpt, altijd leuk om even bij te praten. Nu zaten we bij een hotel aan de rivier, altijd leuk voor de zonsondergang, helaas was het erg bewolkt. We zagen wel een groep olifanten de rivier oversteken, niet alleen liepen ze achter elkaar aan, doken ook over elkaar aan en speelden met elkaar. De bewolking werd harde wind en dat werd ineens regen. Eerst dachten we nog dat we buiten konden blijven zitten, maar het werd al snel meer, dus toch naar naar binnen. Regen kan in Zambia heel lokaal vallen, dus in de stad had niemand iets gemerkt.

Donderdag was het Onafhankelijkheidsdag, 60 jaar vrijheid van de Engelsen, hoewel ze wel nog bij het Gemenebest horen. Op mijn vragen wat Engeland dan nog voor ze doet kan eigenlijk niemand antwoord geven. Mijn taxichauffeur directeur maakte zelf de opmerking, 60 jaar vrijheid en nog steeds niets veranderd. Daar was ik het niet mee eens, in Zambia is inmiddels ook iedereen verslaafd aan zijn/haar mobieltje. Daar moest de directeur wel om lachen, want ja, ik had natuurlijk wel gelijk. Natuurlijk is er wel meer veranderd, maar de grote armoede onder het grootste deel van de bevolking blijft.
’s Morgens ging ik naar Lilato omdat Chilese een extra training had ingelast. Helaas kwamen er geen kinderen wat er was ook een optocht door Mulala. Gelukkig was hij het met me eens dat het de vrije dag van de kinderen was, dus dat ze moesten doen wat ze wilden doen. Ik voelde me ook niet heel super, want het was veel te warm. Er was in mijn hostel geen stroom die nacht, dus ook geen aircoditioner. Wel goed dat het solarsysteem bij Lilato wel werkte, want zo kon ik in elk geval mijn mobieltje opladen. Toen stond er ineens een groep kinderen met hun lerares voor de poort. Van een andere school in Mulala, die wilden ons sportveld gebruiken. We hebben al eerder besloten dat wij in zulke gevallen een kleine bijdrage vragen, zodat Lilato ook wat inkomsten heeft, voor het onderhoud van dingen die gebruikt worden en eventueel om docenten in te huren als er vraag is naar bepaalde cursussen.
Deze lerares wilde met haar kinderen spelen op het sportveld en netbal spelen. Ik heb de caretaker gevraagd of ik mocht kijken en foto’s mocht maken. Dat mocht wel. Dus binnen vijf minuten zat ik met haar baby op schoot en een club meiden achter me om met mijn haar te spelen. Heerlijk dus!
Daarna eerst terug naar Backpackers mijn hostel om even af te koelen, lees koude douche en onder de airco. Want ’s middags hadden de mensen van Lilato een spelletjesmiddag met eten georganiseerd voor de kinderen van Mulala. Die middag begon met dansen en allemaal wat schmink op het gezicht in de kleuren van Zambia, toen kon ik natuurlijk niet achter blijven. Daarna werden de kinderen ingedeeld in groepjes, de kinderen konden spelen met lego, met puzzels, met spelletjes of met mij een boom planten. Mijn caretaker en ik hebben met de kinderen 10 fruitboompjes geplant. Nu er in principe geen olifanten meer op het terrein kunnen komen kan ik weer fruitboompjes planten. Goed voor het milieu en goed voor Lilato als er fruit aan groeit, wat we kunnen verkopen. Ook mooi om te zien hoe hij met de kinderen omgaat om ze te leren waar hij goed in is.

Vrijdagochtend weer niet heel veel gedaan, mijn tassen weer ingepakt en dingen uitgezocht in wat weer mee moet naar Amsterdam moet, wat in Zambia moet blijven en zo ja, bij wie. Al mijn rekeningen betaald en geprobeerd nog boodschappen te doen. Inmiddels was de plaatselijke supermarkt wisselend de hele tijd open en dicht. Doordat er niet doorlopend stroom is werken ze met een generator. Die het ook weer niet goed doet omdat er ook een benzinetekort is. Regelmatig begint een ritje naar Lilato of zo met een rondje langs alle benzinepompen in Livingstone (dat zijn er nu 3) in de hoop dat er ergens benzine is. De supermarkt heeft op die manier dus ook niet altijd benzine voor de generator. En aangezien het pikdonker wordt als de stroom uitvalt kan de winkel dan niet open blijven. In het begin deden ze het wel en dan kon je contant afrekenen, maar inmiddels lopen er zoveel kinderen rond in de winkel dat ze daarmee gestopt zijn. Elke keer als de stroom uitvalt moet iedereen de winkel uit. Gelukkig zit mijn hostel op hooguit 5 tot 10 minuten lopen van de winkel, dus maakt het niet veel uit om heen en weer te lopen als de winkel toch dicht is. Er was namelijk nog een missie, toen ik afscheid nam van de kinderen van de klas waar ik klasse-assistent ben zei een jongetje, kan je het lekkers meenemen wat de kinderen in Zambia eten. Daar kon ik nog wel aan voldoen, gesteld dat de winkel op is…..
Vrijdagmiddag mocht ik mee met een groep mensen die de dieren in het nationale park bijvoert. Nu er vrijwel geen eten in het park te vinden is komen de dieren ook wat dat betreft in de problemen. Verschillende organisaties hebben besloten om samen te werken om de dieren bij te voeren. Ze regelen dan grote balen hooi in de hoofdstad, die dan nog naar Livingstone moet, gemiddeld 8 uur rijden. Elke dag gaan ze twee, drie keer het park in om op verschillende plekken hooi neer te leggen, dat te overgieten met een soort olie van dingen die de dieren ook eten in het park. Daarnaast leggen ze dan in een lange lijn bix neer voor de apen. Alles zoveel mogelijk uitgestrekt zodat alle dieren erbij kunnen en er geen gevechten kunnen ontstaan. Met name tussen de apen.
Zij pompen ook water op uit de rivier naar lagere gebieden om modderpoelen te creeeren, daar houden bijna alle dieren van, sowieso om te drinken, maar ook om te rollen en spelen.
We hadden in het begin best wel moeite om het park in te komen, er stond een groep van ongeveer 100 olifanten half in het water en op de weg. Er waren blijkbaar ook een paar kleine buitjes in het park gevallen omdat er aan een paar bomen ineens wel blaadjes zaten. Dan zit je ineens twee minuten een filmpje op te nemen hoe een olifant de blaadjes van de boom plukt met zijn slurf. Toen we eenmaal langs de olifanten waren kwamen we langs een modderpoel waar heel veel, zeg een stuk of 50, buffels lagen te rollen en spelen. Langs een andere poel waar een moeder nijlpaard met haar jong aan het drinken waren. Hele mooie plaatjes en stiekem de mooiste safari die ik ook heb gedaan. Tussendoor reden we langs een aantal plekken waar we stopten om hooi neer te leggen. Bij het laatste punt stond een grote groep olifanten, liepen allemaal apen rond en kwamen er van de zijkant zebra’s aan om te eten. Met de auto’s die meewaren blokkeerden ze zoveel mogelijk de dieren om het hooi neer te leggen en de lijn met bix voor de apen. Daarna reden de andere auto’s weg, wij bleven nog even staan en zagen de zebra’s richting het hooi lopen, de olifanten iets dichterbij komen. Van de andere kant kwam nog een olifant aanlopen en toen besloten de apen dat zij hun eten moesten verdedigen en probeerden iedereen weg te jagen. Genieten dus!! Met deze mensen ga ik de volgende keer dat ik in Zambia toch ook wat vaker afspreken geloof ik.

Zaterdagochtend was het de bedoeling om met de twee families van mijn sponsorkinderen op safari te gaan. Helaas kwam een familie veel te laat, dus werd het een safari met een van de families. Deze kinderen zijn wel vaker op safari geweest maar ze keken toch hun ogen uit. We hebben alle dieren gezien, behalve de giraf. Bij de nijlpaarden hebben we een fotosessie gedaan en kon ik met mijn sponsorkind Dainess op de foto. Haar ken ik al vanaf ze een jaar of twee is. Haar ben ik twee jaar geleden gaan sponsoren omdat ze in het laatste coronajaar, toen ook in Zambia de scholen nog dicht ware, ze elke dag voor de poort van haar school zat. Ze doet het nu enorm goed op school en heeft geregeld dat ze volgend jaar naar kostschool mag. Zal iets duurder worden, maar dan kan ze wel, zoals ze zelf graag wil, haar tijd besteden aan leren. Op de terugweg richting Livingstone kwamen we langs de plek waar gisteren moedernijlpaard met haar jong stond. Nu stonden er 7 nijlpaarden en een olifant. Mooi om te zien dat het werk dat de mensen van gisteren de dieren zo blij maakt.

Eenmaal terug in Livingstone gingen we naar Hungry Lion, de Afrikaanse Mac Donalds, toen sloot ook de andere familie zich bij mij aan. Bij hen sponsor ik Florence en Benedicto, deze twee ken ik van de eerste keer dat ik in Zambia was. Benedicto is de jongen die altijd in mijn profielfoto staat op what’s app en facebook. Die we bijna jaarlijks opdaten. Hij vroeg nu ook meteen of we een nieuwe profielfoto konden maken. Dat hebben we dus meteen gedaan. Het is ooit begonnen toen hij vier was en ik hem makkelijk boven mijn hoofd kon tillen. De laatste paar jaar vraag ik me altijd af of het me nog lukt. Nu is hij 16 en wordt natuurlijk steeds groter. Toch sprong hij meteen op mijn rug met zijn armen wijd, hij vond me erg sterk dat ik hem nog kon houden. Benedicto gaf me daarna een armbandje en een schilderij dat hij had gemaakt van de landkaart van Zambia. Na het eten wilden de meiden bij de hoek van de straat een fotoshoot met elkaar doen met mijn telefoon. Die foto’s moest ik dan naar hun mobieltjes sturen. Gelukkig mocht ik wel ook nog even met alleen mijn sponsorkinderen op de foto.
Zaterdagmiddag werd ik opgehaald door de directeur met de baby, omdat ik toch graag kennis wilde maken met zijn nieuwe dochter, Limpo, voordat ik weer naar Nederland zou vliegen. Geweldig dus dat dat mocht. Gelukkig lag de grote zus te slapen, die blijft elke keer als ze me ziet vragen of ze met me mag zwemmen. En kon ik dus lekker knuffelen met Limpo, die een week oud is en ook meteen in mijn armen werd gelegd door de moeder. Een piepklein meisje, met hele open ogen en een bos haar. Die met haar armpjes lag de bewegen toen ik haar vast had. Dit kleine mensje dus ook maar in mijn hart gesloten, daar zal ik in de toekomst vast ook nog een band mee opbouwen.
Zondagavond zou ik terugvliegen, dus volgens het ‘normale’ ritueel zondagochtend met Tammy en wie verder nog mee wil ontbijten bij Avani. Daarna nog even langs bij het asiel, de eigenaresse wilde me nog even spreken. Lilato heeft haar erg geholpen toen, wederom de olifanten, haar waterleiding steeds sloopte en ze die moest laten afsluiten. Sindsdien komt ze water halen bij Lilato. Om op die manier toch voor hun dieren te kunnen zorgen. In plaats van bijkletsen waren er weer een hoop zorgen. Ze besefte ook ineens dat de hond waar ik het in het begin van deze blog over had wel erg lang ziek was we ontdekten het samen in onze eerste week, dus daarmee zou ze naar een betere dierenarts gaan in een andere plaats. Toen baalde ik wel even dat ik terug zou vliegen, anders was ik met haar meegegaan.
Eenmaal terug in backpackers kwam Xavier nog even langs, zo konden we elkaar weer op de hoogte houden van wat we allebei gedaan hadden deze week. Hij heeft grote plannen voor zijn school, alleen is het onduidelijk of het ook gaat lukken, want het ministerie van onderwijs gooit van alles om. Een hoop te regelen dus voor hem.
Aan het eind van de middag werd ik naar het vliegtuig gebracht door onder andere Tammy, en na nog een drankje met uitzicht op de landingsbaan het vliegtuig in gestapt. Daar zag ik natuurlijk weer een mooie zonsondergang, dus in plaats van meteen in te stappen eerst even een foto gemaakt.
In het vliegtuig zat ik naar een docent van een kostschool uit Kenya, die waren met de kinderen (allemaal rond de 15 jaar) naar Kaapstad geweest voor een crickettoernooi. Het vliegtuig waar ik in zat vlieg van Kaapstad naar Livingstone naar Nairobi. Even gepraat over onderwijs in Afrika, Kenia en Nederland en hem en zijn collega die achter me zat een compliment gegeven over hoe goed die kinderen zich gedroegen. Halverwege de vlucht werd er eentje luchtziek, en begon over te geven, tegen de landing was de helft van de kinderen aan het overgeven. Ik moet eerlijk zeggen dat de twee docenten het goed oppakten en zorgden dat de andere mensen er weinig last van hadden. Afgezien van de geur die zich op een gegegen moment wel ging verspreiden…. Maar goed, daar konden de kinderen ook niet veel aan doen.
De tweede vlucht ging wel zonder verdere problemen en zo stond ik maandagochtend weer op schiphol, waar de zon net opkwam. Mijn koffers waren dit keer ook meegekomen en die lagen al op de bagageband toen ik door de douane was gekomen. Dan weet je wel weer dat je in Nederland bent, binnen een uur landen, door de douane, koffers van de band pakken, de bestelde taxi zoeken en naar mijn huis rijden.
Tijd dus weer om mijn volgende trip die kant op te plannen, als het aan mij ligt december 2025, dan weer voor een paar maanden.

Maandag 21 oktober
Bloedheet vandaag dus mooi tijd om even mijn blog verder bij te werken. Hoop gebeurd vorige week en toch eigenlijk ook weer niet. Het heeft niet heel veel met Lilato te maken gehad, toch vind ik dit ook een belangrijk verhaal om toch te vertellen.
Vorig weekend hoorde ik van verschillende kanten, met name van de mensen met wie ik normaal gesproken de snaresweep (zoeken naar vallen van stropers) deed dat er nu af en toe dieren rondlopen met een snare/val om hun poot. Een paar weken voor ik ging zag ik nog een filmpje waarbij ze een snare bij een olifantenjong hadden verwijderd, die had er eentje om zijn slurf.
Nu, na corona, de toeristen weer komen zijn de meeste safari bedrijven weer druk bezig om met toeristen het park in te gaan. Hierdoor vervallen de snaresweeps helaas een beetje, maar dat kan je ze natuurlijk ook weer niet kwalijk nemen. Vaak voor het regenseizoen begint komen de olifanten vanuit Botswana, Zimbabwe en Namibie naar Zambia. Wanneer het dan regent en het te modderig wordt gaan ze weer terug naar Botswana. Er zijn dit jaar heel veel olifanten, ook heel veel baby’s in vergelijking met andere jaren. Vandaar ook dat we bij Lilato elektrische lijnen hebben opgehangen om de olifanten buiten het terrein te houden.
In alle vier de landen zorgen de olifanten voor problemen bij de dorpen die dichtbij de Zambezi liggen. Zeker nu het zo enorm droog is, de ergste in 100 jaar wordt gezegd, is er weinig eten voor hen op de plek waar eten zou moeten zijn. Dus gaan ze in de wijken op zoek naar eten. Het viel mij al wel op dat sommige olifanten die ik zie erg dun zijn. Duidelijk dus ook een gebrek aan voedsel voor hen.
Omdat er door de droogte ook een hongersnood kan komen, hebben Botswana, Zimbabwe en Namibie al gezegd dat ze wilde dieren gaan doden om de bevolking te kunnen voeden. Onder andere olifanten. Ik heb daar in Nederland al diverse gesprekken over gehad met mensen. Ergens snap ik het namelijk wel, ze doen het niet zonder reden en voor de dieren zelf is er ook te weinig voedsel. Dus voor de olifanten die hiervoor gedood worden is het ook fijner om in elk geval niet te moeten verhongeren.

Zambia heeft hierin gezegd dat zij geen wild life gaan doden om de bevolking te voeden, voorlopig is er nog genoeg voedsel. Het wordt dan wel duimen dat dit jaar het regenseizoen wel gewoon een regenseizoen wordt. En dat de oogsten goed gaan lukken.
Met dit verhaal in het achterhoofd vorig weekend dus het verhaal over een olifantenbaby van ongeveer 2 of 3 jaar die in een snare was gelopen en nu zijn achterpoot niet meer kon gebruiken. Een beetje blijven zeuren bij de directeur die ook werkt bij een conservation project dat ik graag mee wilde als ze het beestje gingen helpen. Dat zou wel geregeld kunnen worden, alleen een probleem, de olifant en de moeder moesten wel eerst gevonden worden. Uiteindelijk werd ik maandagmiddag gebeld met de vraag of ik ’thuis’ was dan konden ze me ophalen en naar de verzamelplek brengen. Vandaaruit reden meerdere auto’s in het Nationale park om het beestje te vinden. Een uur om 3 rondgereden maar niemand had hem gezien, wel langs een moeder en een baby-olifant gekomen, maar die baby liep gewoon goed. Dus toen het donkerder begon te worden weer naar huis gegaan. Met de belofte de dag erna weer bij elkaar te komen. Dinsdagochtend weer met diverse wagens rondgereden rond de plek waar hij maandagochtend nog gezien was, maar niemand kon hem vinden. Toen kwamen ze op het idee om de mensen van de microlight (een klein soort vliegtuigje waarmee toeristen over de Falls vliegen) te vragen om over het park te vliegen en te kijken of zij hem zagen. We kregen toen weer een locatie door, dus iedereen weer richting het park, maar ook toen konden we hem niet vinden. Achteraf bleek dat we er met de inschatting van waar hij was een paar kilometer naast zaten. Dus helaas, toen het donker werd weer naar huis gereden.
Woensdagochtend werd ik gebeld door Dave, die me ook altijd ophaalt voor de snaresweep of ik mee wilde weer naar het park om te zoeken. En we hebben overal gereden waar paden waren, of waar we met zijn oeroude landrover doorkonden, maar wederom geen olifant gezien. Olifantenmama’s kunnen hun kleintjes ook wel goed verstoppen en beschermen. Toen is er weer besloten om de mircolight te vragen om over het park te vliegen en te zoeken. Nu wel met de afspraak boven de olifant te blijven hangen tot er een auto bij was. Helaas was toen het weer niet goed genoeg om te vliegen dus gebeurde er twee dagen niets. Vrijdagochtend toen ik een aantal Nederlandse vrijwilligers Lilato liet zien kwam de melding dat ze het jong gevonden hadden. Helaas was ik toen te ver weg om mee te gaan naar het park. Twee dierenartsen hebben toen met hulp van Dave moeder en het jong verdoofd en de snare verwijderd. Het jong liep daarna weer achter zijn moeder aan weg. De dierenartsen vermoeden dat het been van het jong wel goed zal genezen, aangezien er geen pezen zijn doorgesneden, ondanks dat ze wond vrij diep was.
Zoals ik bij het gemaakte filmpje op Instagram heb gezet, ik heb een paar nieuwe helden gevonden, die niet opgeven om een olifantje te redden.

Tussen al deze zoektochten door met een van mijn directeuren bezig geweest met administratie voor Lilato. Het idee van de inspectie begint ook hier door te dringen en dus moet ineens van alles geregeld worden. Alleen maar goed natuurlijk, dingen als brandinspectie, gezondheidsinspectie, en dergelijke. Voor onze caretaker Nyambe en de sportcoach Chilese regelen dat hij ingeschreven staat hij het pensioenfonds, arbeidsongeschiktheidsfonds, ziektekostenregeling en alles wat er hier nog bij komt. Dit schoot niet heel erg op omdat of de stroom eraf ligt of door het onduidelijk weer internet ook niet erg stabiel is. En toch alles ook hier via internet geregeld moet worden. Met een hoop geduld, toch ook wel wat lol en vooral blijven proberen is het toch wel gelukt het meeste te regelen. Gaat alleen niet helemaal vanzelf.

Woensdagmiddag zou ik naar de stichting gaan waar ik vier sponsorkinderen heb om met een van deze kinderen te praten. Zij is een puber en heeft op het moment erg veel last van pubergedrag, niet heel gek natuurlijk. Haar ouders kunnen zelf niet echt lezen en schrijven en leven in armoede, los van elkaar. Zij vindt dit vreselijk en wil graag uit deze situatie komen. Het enige antwoord hierop is eigenlijk maak je school af, zorg dat je naar school gaat en een betere toekomst kan opbouwen, maar daar heeft ze veel moeite mee. Ze ook niet naar het kantoor gekomen, dus zijn we naar haar school gegaan. Ze zit in de laatste klas van de middelbare school. Ook wel mooi om die school een keer te zien. Toch ook weer heel anders dan bij ons. Op school was ze ook niet, dus even met de directrice gepraat, die heeft toen twee vriendinnen van haar uit de klas gehaald en die heb ik even gesproken. Vervolgens via de ouders en daarna de zus begrepen dat ze thuis was. Dus zijn we daarnaar toe gegaan om haar te spreken. Met de mensen van de organisatie erbij deed ze heel verlegen. Maar ze heeft wel weer beloofd zich beter in te zetten. School duurt nog 2 of 3 weken en dan zijn er examen. Hopelijk haalt ze die.

Vrijdag was een officiele feestdag in Zambia, dus dan is iedereen vrij. Ik zou met drie Nederlandse vrijwilligers naar Lilato gaan,d eze vrijwilligers kwamen ongeveer gelijk met mij aan en wilden graag het project zien. Ze hebben ook een donatie gedaan. Heel lief. Tussendoor zijn er redelijk veel met elkaar opgetrokken. Een van mijn directeuren zou ons op komen halen en brengen. Echter was zaterdag de uitgerekende datum waarop hij zijn tweede kind zou krijgen. Ik kreeg dus vrijdagochtend een appte met de mededeling dat ze in het ziekenhuis waren omdat zijn vrouw dacht weeen te hebben. Ander vervoer geregeld en naar Lilato gegaan. Als ik dan anderen meeneem die weer dingen zien die wij niet direct zien is dat toch ook altijd wel weer leuk. Ik had nog twee boompjes staan die gepland moesten worden, dus aan de vrijwilligers gevraagd of zij dat wilden doen. Dat vonden ze wel leuk. Er zijn aardig wat boompjes gesloopt door de olifanten, hopelijk nu met die elektrische draden is het terrein beschermd en kan ik weer boompjes planten. Helaas zijn door de droogte niet alle soorten beschikbaar.
Eenmaal terug in Backpackers kreeg ik bericht van die ene directeur dat zijn vrouw inderdaad weeen had en dat ze aan het bevallen was. Een uurtje later appte hij met de vraag of ik in Backpackers was en of hij kon komen, zodat ik weer met de oudste kon gaan zwemmen. Tuurlijk kon dat, er waren ook nog een aantal vrijwilligers dus het meisje had de tijd van haar leven. Ze was ook totaal niet eenkennig of bang.
Ondertussen even met de aanstaande vader gepraat, toen het sein kwam dat de baby bijna kwam is hij weer met de oudste naar het ziekenhuis gegaan. Een paar uur later kreeg ik een appje dat zijn twee dochter was geboren.
Zoals ik al zei deze week, weinig gedaan, veel gebeurd.

Ik ben er nu nog een week, dus als er nog mensen zijn die willen doneren, ik kan het geld hier direct uitgeven: NL48 INGB 0006 3134 68 t.a.v. Stichting Lilato Foundation

Donderdag 17 oktober
Deze week had ik eerder mijn blog willen schrijven, ik was een beetje afgeleid door het helpen zoeken naar een baby olifantje met een strik om zijn pootje. Dit diertje is gezien in het nationale park en een aantal organisaties werken samen om hem te vinden. Zodat ze hem kunnen verdoven en de strik kunnen verwijderen. Helaas is het nog niet gelukt om het diertje te vinden en wachten we nu op meldingen dat hij weer ergens gezien is. Nu dus weer even tijd om te schrijven.

Vorige week ben ik vooral druk bezig geweest met geld pinnen zodat we de zonnepanelen konden kopen. Dus elke dag naar de geldautomaat bij een duurder hotel om, die wel het maximale aantal kwacha’s geeft. Wat ook weer niet elke keer zo was, dus dan moesten we het later op de dag weer proberen. Bij een van die keren was er bij een mooie plek voor zonsondergangen toch wel een mooie zonsondergang. Dus gevraagd om even te stoppen zodat ik een foto kon maken, dan ben ik wel even de toerist..
Vorige week zondag rustig aan gedaan, wel bij langs geweest bij Lilato want ze zouden de zonnepanelen komen brengen. Iedereen wil nu zonnepanelen, omdat de stroom er steeds langer en steeds vaker vanaf is. Dus de 8 kleine panelen die we op het oog hadden werden 4 grote panelen. Ook goed leek mij, zolang het maar werkt toch. Ook moesten we kijken of de electrische waterpomp aangesloten kon worden op de zonnepanelen. Hiervoor hebben we een apart stopcontact dat aangesloten kan worden op de pomp. Lijkt mij dus geen probleem, maar omdat het veel stroom kost zou het wel een probleem kunnen worden. Dat zijn ze nu aan het uitzoeken, zo gek veel stroom gebruiken we niet bij Lilato, alleen de pomp, de lampen en het opladen van mobieltjes, dus zal het wel loslopen.
We hadden ook een meeting met de raad uit het dorp van Lilato en de mensen die bij ons water komen halen. De raad omdat we moesten kijken welke ideeën zij hebben voor het centrum en hoe ze dat willen doen. De insteek blijft namelijk wel dat het centrum ook zelf geld moet genereren zodat ze docenten kunnen inhuren voor de trainingen die zij graag willen. Er zijn genoeg manieren om geld te genereren, maar die lopen nog te vaak op niets uit. Bij de meeting waren de drie directeuren aanwezig, ik en de mensen uit de raad. Niet iedereen spreekt Engels. De vraag kwam dan ook snel of ze voor mij moesten vertalen wat er gezegd werd. Dat hoefde van mij niet perse, aangezien ze alles met de directeuren moeten regelen en niet met mij. Daarbij stoppen ze doorgaans genoeg Engels woorden in hun gesprek dat ik het in grote lijnen toch wel kan volgen en dan mijn mening kan geven. In elk geval kwam ook de vraag of ze zelf bijeenkomsten of trainingen mochten geven over of van dingen die ze zelf goed kunnen. Ja, tuurlijk kan dat, daar is het centrum voor toch? Geduld hebben en vooral blijven uitleggen, de mensen uit deze wijk zijn ook niet helemaal gewend aan een centrum als dit, maar met elkaar komen we er wel. Zonder dat ik er teveel mijn Europese, blanke, stempel op druk.
Daarna hadden de directeuren nog een meeting met onze caretaker en de mensen die bij ons water komen halen. Mulala, de wijk waar het centrum ligt is niet aangesloten op het Zambiaanse waternet. Dus de mensen moeten naar de handpomp verderop lopen. Toen wij onze pomp kregen hebben we afgesproken dat wie dat wil bij ons water kan halen, ze moeten dan wel bijdragen aan de kosten voor de stroom (of benzine, als er geen stroom is en de generator gebruikt moet worden.) Het komt erop neer dat ze voor omgerekend ongeveer 10 eurocent, 6 grote emmers water per gezin kunnen halen. Nu met de zonnepanelen verandert daar natuurlijk het een en ander in. Dat hebben ze zonder mij besproken, de mensen blijven nog wel iets bijdragen. Onder andere dan ook voor het onderhoud van de pomp. Deze meeting ging volgens de directeuren ook goed.
Ik ben ondertussen met degene die, vrijwillig, elke week Engelse les en rekenbijles aan de kinderen geeft gaan plannen voor Independence day, 24 oktober is Zambia 60 jaar onafhankelijk groot feest dus. We organiseren een feestje voor de kinderen bij Lilato. Met spelletjes, games en eten.
Natuurlijk zondag ook weer even met mijn hond Marty geknuffeld. Nou ja, mijn hond, ik betaal maandelijks een bijdrage voor zijn eten en dergelijke. De caretaker zorgt voor haar en zijn eigen honden, ze zien er allemaal goed uit.

Maandag ben ik met David, de chauffeur van mijn backpackers terug geweest naar het vliegveld, inmiddels was het een week geleden en had ik nog mijn koffers niet gekregen. Toch wel raar, een koffer kwijtraken is een ding, maar alle drie. Ze blijven hier ook maar vragen naar de kleur van de koffers, die zijn zwart, maar er zitten felle flightbags omheen, rood, oranje en blauw. Dus je zou zeggen dat ze wel moeten kunnen vinden in Nairobi of Lusaka. Maar daar zijn ze waren ze dus niet. De rest van de dag voelde ik me niet heel erg super, dus heb ik niet zoveel gedaan. Behalve dan weer op en neer naar de pinautomaat
Dinsdagochtend ging ik met twee vrienden van hier mini golven, in Livingstone is niet zo heel veel te doen, qua ‘normale’ uitstapjes die we in Europa gewend zijn. Dus is dit iets leuks om te proberen. Helaas bakte ik er niets van en heb ik hopeloos verloren. Blijkbaar lag mijn geluk toch ergens anders, want toen we terug reden naar het stadje kreeg ik het bericht dat mijn koffers waren aangekomen. Dus meteen doorgereden naar het vliegveld om ze op te halen. Daar waren ze alle drie. Aan de labels te zien ook nog om de handvatten zaten zijn ze eerst naar Athene gegaan en vandaaruit naar Nairobi, waar ze toch een paar dagen hebben gelegen voor ze naar Livingstone kwamen. Nou ja, ik heb ze, dus kon ik meteen beginnen met overal donaties achter te laten. De rest van de middag bezig geweest om alles uit te zoeken.
Woensdag ben ik ’s morgens naar de school voor dove kinderen geweest, altijd leuk om te zien hoe enthousiast de kinderen en de docenten daar zijn. Al begrijp ik weinig van de lessen die daar natuurlijk in gebarentaal gegeven worden.
’s Middags heb ik veel tijd besteed aan het schrijven van mijn eerste week. Internet en ik zijn hier niet altijd even goede vriendjes zullen we maar zeggen.

Donderdag weer hondjes knuffelen bij het asiel. Vorige week was er een puppy, die erg ziek was, die kwam nu heel blij naar me toe huppelen en was weer helemaal opgeknapt. Een andere hond, een grote lobbes was vorige week ook best wel ziek, die leek nu weer opgeknapt. Met beide een tijdje zitten knuffelen en zoveel mogelijk honden een stukje gegeven van hondensnoepjes. Altijd goed om je dag mee te beginnen.
Donderdagmiddag ben ik met Situmbeko meegeweest om zijn dochter uit school te halen. Die heeft inmiddels een nieuwe favoriete zin, “Daddy, daddy, I want to go swimming with Auntie Annie”. Nu brachten we haar alleen naar huis, waarbij ze in de auto op schoot alweer bijna in slaap viel. Daarna met Situmbeko de spullen voor Lilato naar Lilato gebracht, en dat was behoorlijk veel. Een tas met kleding voor meisjes van een jaar of 10/11 gedoneerd (inclusief het geld voor een extra koffer) door een meisje en haar moeder van mijn oude werk. Een heleboel ballen en sportspullen voor de sportcoach Chilese. Lampjes die reageren op beweging, op zonne-energie, om op te hangen aan de hekken, zodat ongewenste bezoekers afgeschrikt worden, houten puzzels en ander speelgoed en wat ik in de loop van het jaar nog meer verzameld had.

Vrijdagochtend ging ik naar de school waar onze taal- en rekenvrijwilliger eigenlijk lesgeeft. Zij heeft samen met haar man een school gebouwd voor de kwetsbare kinderen in de wijk. Ook voor hen had ik wat spelletjes en puzzels meegenomen. Ze zijn de school nog steeds aan het uitbouwen dus ook nu was er een klaslokaal bijgebouwd. De docenten hadden nu ouder gesprekken dus de kinderen heb ik dit keer niet gezien. Met de kinderen die er wel waren heb ik twee fruitboompjes gepland, eentje voor de opa van mijn peetkind en eentje voor de vader van een jongen die bij ons op de opvang heeft gezeten. Zij zorgen altijd goed voor hun fruitbomen dus ze zouden moeten uitgroeien tot grote bomen die guaves en perzikken geven.
Daarna werd ik opgehaald om naar de school van Xavier te gaan, die school is vanuit de stad gezien dichtbij Lilato en gebouwd door een Nederlandse jongen. Als ik hier ben ga ik daar eigenlijk ook altijd even langs. Nu had Situmbeko me uitgenodigd, het was namelijk de internationale dag van het meisje. (Girl Child zeggen ze hier) en dus staan de meisjes in de belangstelling. Situmbeko heeft een eigen stichting die geld inzameld om herbruikbaar maandverband te maken en uit te kunnen delen aan alle meisjes in Livingstone die ongesteld zijn. Nu was er vanwege de internationale dag van het meisje een ceremonie met allerlei sprekers, zelfs de burgemeester hield een praatje, om de meiden vanaf een jaar of 13 twee pakken maandverband te geven en een stuk zeep. Hygiene is wel belangrijk natuurlijk.
Vervolgens ben ik met een van mijn sponsorkinderen en haar zus naar Hungry Lion gegaan, de Afrikaanse Mac Donalds. Hun school zit tegenover mijn hostel dus dat is makkelijk om ze van school te halen en even bij te kletsen.

Zaterdag werd ik redelijk vroeg opgehaald door Jakob, een van mijn andere directeuren, die ging dingen verzamelen om de zonnepanelen op het dak te bevestigen. Hij ging met een vriend allerlei winkels af en ik zat bovenop de safariwagen van zijn stichting, (die zich bezighoudt met de natuur en de wilde dieren in het nationale park), heerlijk om me heen te kijken terwijl we door allerlei wijken reden op zoek naar de goedkoopste plek om iets te kopen. Als laatste dan langs de laser die een rek aan elkaar moest lassen om op het dak te leggen. Bij de ene winkel mag ik wel naar binnen, die hebben vaste prijzen, bij de andere winkel beter van niet omdat ze bij het zien van een blanke de prijzen verdubbelen.
Bij Lilato aangekomen was Chilese net bezig met een sportles. Hij heeft inmiddels een aantal voetbalteams samen gesteld en traint daar regelmatig mee. Hij zou het liefste met elk team tegen andere teams spelen of meedoen aan de competitie. Voor de kleinere kinderen kan dat, voor de oudere jeugd is ons veld net te klein.

Zondagochtend vroeg naar het vliegveld om Tammy op te halen, die was een paar weken in Canada bij familie geweest. Gelukkig voor haar vloog Kenya Airways wel op tijd en kreeg ze ook al haar koffers.
Daarna werd ik opgehaald door Situmbeko die iets had geregeld bij Lilato. Een reisorganisatie uit Ghana deed een rondreis door Zuidelijk Afrika, zij werken samen met een danser uit Lusaka en gaan daar altijd een activiteit met kinderen doen. Omdat ze nu niet langs Lusaka kwamen was de vraag of ze het bij ons konden doen. De danser en Situmbeko kennen elkaar. Zowel de reisorganisatie als de danser hadden dingen voorbereid, en bij Lilato werden de kinderen in drie groepjes verdeeld, een groep ging dansen, een groep tekenen en een groep spelletjes doen. De toeristen begeleiden dan de kinderen bij de activiteiten, behalve de danser, die deed het dansen zelf. Ze hadden gerekend op zo’n 100 kinderen maar dat werden er al snel meer. Op het hoogtepunt, aan het einde bij de laatste dans, stonden er 200 kinderen mee te dansen.
Ondertussen was een electricien bezig om op het dak alles te regelen voor de zonnepanelen, de batterij en de omvormer en dergelijke. Aan het einde van de dag hadden we licht, op zonne-energie. Dank lieve kinderen van de Joop en Willywesteweelschool. Ook dat hebben jullie maar even mooie bij elkaar gerend. Ik ben trots op jullie!!!

Volgende keer weer tijd voor een nieuw blog.

Woensdag 9 oktober

Vorig weekend mocht ik weer naar Zambia vliegen. De week ervoor hadden de kinderen van de school waar ik werk, de Joop en Willy Westerweelschool in Amsterdam, een sponsorloop gehouden. Met elkaar hebben ze bijna 5000 euro opgehaald om met name te zorgen voor een diervriendelijke oplossing om de olifanten van het terrein van Lilato te houden en voor het salaris van onze caretaker Nyambe.
Het naar Zambia vliegen was dit keer wel een beetje een uitdaging, omdat de eerste vlucht zoveel vertraging had dat ik mijn tweede vlucht zou missen. Gelukkig was er een oplettende baliemedewerker bij de incheckbalie. Waar ze normaal mijn postcodeloterijkoffertje met mijn kleding wel willen inchecken vroeg ze nu wat er in zat. Toen wilde ze het niet inchecken, omdat ik het misschien nog wel nodig zou hebben.
Zaterdagavond weggevlogen uit Amsterdam naar Nairobi, waar toen we aankwamen de vlucht naar Livingstone net weg was. In Amsterdam had ik, tijdens het wachten op deze vlucht al kort contact gehad met een vrouw uit Zambia die ook naar Nairobi vloog. Nu zagen we elkaar weer en ook zij had haar vlucht gemist, zij moest naar Johannesburg. We besloten meteen om samen te blijven en melden ons bij de balie van Kenya Airways. Omdat we nu 14 uur moesten wachten op onze volgende vlucht kregen we een hotel in Nairobi om de dag te verblijven. Daar zouden we dan ook kunnen eten.
Vervolgens dus bezig met het aanvragen van een visum om Kenia in te kunnen, want niet heel makkelijk was met het slechte internet op dat vliegveld. Inmiddels hadden zich nog twee mensen uit Zuid Afrika zich bij ons aangesloten en toen iedereen de aanvraag had gedaan werden we naar het hotel gebracht. Een fijn hotel met een ruime kamer, dus kon ik wel even bijkomen van de lange vlucht. Die avond zou ik doorvliegen naar Lusaka, de hoofdstad van Zambia, waar ik weer naar een hotel werd gebracht en de volgende ochtend door kon vliegen naar Livingstone, met een veel kleiner vliegtuig. Waar ik dan een dag te laat aan kwam. Gelukkig dus dat de dame achter de incheckbalie mijn koffertje met kleren niet wilde inchecken, want schone kleren kunnen aan doen is dan wel fijn.
In Livingstone bleek ook dat mijn koffers me niet gevolgd worden, wat ik ook niet had verwacht. Dus daar moest een formulier voor worden ingevuld. Helaas een man niet niet deed wat hij moest doen, dus duurde het nog een ruime week, en regelmatige bezoekjes aan het vliegveld, voordat mijn drie koffers met donaties zouden komen.

Die maandag verder rustig aan gedaan, mede ook omdat de temperatuur hier op kan lopen tot 40 graden in de middag.
Dinsdag eerst naar het asiel gegaan om even de honden en katten te knuffelen die daar zijn. Een aantal honden en katten zitten er al een paar jaar. Helaas mocht ik de puppy’s niet knuffelen want die hadden en besmettelijke hondenziekte. Maar er bleven gelukkig genoeg honden en katten over om even te aaien.
Die middag ben ik met Situmbeko, een van mijn directeuren naar Lilato gegaan om te kijken hoe het er nu uitziet. Helaas zijn de olifanten een paar keer langs gekomen waardoor de grote mooie bananenbomen ongeveer zijn gehalveerd en diverse andere bomen kapot zijn gemaakt. Dit jaar willen we kijken of we kunnen overstappen naar zonnepanelen, vanwege het grote tekort aan elektriciteit in Zambia. Verder zag alles er goed uit. De honden waren blij dat ze me weer zagen. Wat me helemaal gelukkig maakte is dat er een groep jongens kwam om te voetballen om ons sportveld. Dat was ook ooit een droom die ik voor ogen had, een veilige plek waar kinderen kunnen spelen of voetballen tot het donker wordt.
Woensdagochtend met Rachael, die met haar workshop Pure Skills naar Lilato is verhuisd, weer naar Lilato, waar Rachael met een groepje vrouwen bezig is om ze te leren zeep maken. Ook maken ze dan een businessplan zodat ze de zeep kunnen verkopen en zo een handeltje voor zichzelf kunnen maken. Ik heb toen vooral met twee mannen uit de raad van Lilato gepraat over de stappen die we moeten maken om met Lilato te groeien. De bedoeling is namelijk wel dat ze zelf met de mogelijkheden in het centrum geld gaan verdienen. Op die manier kunnen ze zelf docenten inhuren voor dingen die ze willen leren. De afspraak was namelijk ooit dat Lilato Nederland geld inzamelt om dingen te bouwen, niet om het centrum docenten te leveren. Deze discussie hebben we vaker als ik er ben, iets wat veel vaker voorkomt als er blanke mensen in een project zitten. We spraken of om dat weekend een vergadering te beleggen met de directeuren erbij.
’s Middags een vergadering met mijn directeuren om te kijken waar we deze keer op moeten focussen. Dat worden elektrische draden om de olifanten te weren en zonnepanelen. Zodat we niet afhankelijk meer hoeven te zijn van de elektra die nu 4 uur per dag geboden wordt.

Donderdag ben ik op bezoek gegaan bij de school van Tammy, waar Heavens dit jaar nog naar school gaat. Heavens wordt gesponsord door mijn vader, dus ik moest wel even kijken hoe het met hem gaat. De andere jaren was Heavens bloedserieus en heel erg gefocust op zijn lessen, hij vond de extra aandacht en de foto’s dan ook maar niets. Dit jaar lacht hij een stuk meer, wilde hij wel met me op de foto en begon hij zowaar kinderen weg te duwen omdat hij me dingen wilde vertellen. Hem dus wat extra aandacht gegeven. Hij gaat volgend jaar naar de eerste klas (groep 3) en in zijn klas kennen ze nu alle letters en cijfers. Hij doet het dus goed. Zijn oma werkt op de school van Tammy bij een project die van alles naait voor de verkoop aan toeristen. Om zo de school en de vrouwen die daar werken te sponsoren. Haar kon ik vertellen dat mijn vader Heavens blijft sponsoren, ook als hij naar een andere school gaat. Waar ze natuurlijk heel erg blij mee was. Nu moet ze alleen nog de school uitkiezen die ze wil, dan zorg ik ervoor dat hij in het juiste programma terecht komt.
Het is hier een behoorlijk zoektocht naar een pinautomaat die 6000 kwacha (ongeveer 220 euro) geeft, dat is het maximale bedrag hier wat je kan pinnen. Aangezien ik toch wel een behoorlijk bedrag moet pinnen voor de elektrische draden en het installeren van de zonnepanelen. Uiteindelijk bleek er een pinautomaat te zijn bij een van de duurdere hotels waar je wel 6000 kwacha per keer kan pinnen. Dit is wel belangrijk, want als het minder is en ik moet voor elke pintransactie apart betalen wordt het wel veel duurder natuurlijk. De afgelopen week dus ook elke dag met minimaal een van mijn directeuren naar de pinautomaat om te pinnen. Gelukkig heb ik nu wel begrepen dat ik het dagelijks limiet kan verhogen, waardoor ik meer per keer kan pinnen. De directeuren regelen dan alles wat gekocht en betaalt moet worden. Tussendoor gebeurd er natuurlijk van alles en moeten we ook steeds naar andere plekken. Wat wel weer leuk is omdat ik ook graag meer tijd met hen door breng, zo leer je elkaar immers steeds beter kennen. Samen rondrijden in de auto werkt daar prima voor. Soms met een, soms met twee en soms met alle drie. Het fijne van zo in de auto zitten is dat je dan natuurlijk de leukste discussies krijgt over van alles en nog wat.
Vrijdag was het Teachers Day en dan zijn de kinderen vrij van school, door de stad is een hele optocht van docenten en scholen. Met muziek en dansende docenten, wat erg leuk is om te zien. Ik heb met de moeder van mijn sponsorkind Abel en Abel langs de route gestaan en de hele optocht gefilmd. Dat vonden de docenten dan weer leuk. ’s Avonds toen ik met een paar backpackers naar een zonsondergang ging zaten daar de docenten van een school. Die hadden ook meegelopen en ik kon hen het stukje van zichzelf laten zien. Uiteindelijk heb ik dat naar een van hen geappt.
Na de hele optocht heb ik Abel en zijn moeder even verwend en heb ik ze meegenomen naar een restaurant om pizza te eten, Abel wilde namelijk graag pizza eten. Abel is nu een jaar of 8, zijn moeder werkt bij Tammy op school en ik ken hem al sinds hij 3 maanden oud is. Na het eten van een deel van zijn pizza zat hij helemaal onder de pastasaus, dan heeft hij er in elk geval van genoten zullen we maar zeggen.

Vrijdagavond ging ik naar een zonsondergang met een aantal backpackers, toen zagen we ook ‘eindelijk’ de olifanten. Zij zorgen hier nu voor veel overlast omdat het veel en veel te droog is en er bij de rivier te weinig eten voor ze is, daarom gaan ze naar de wijken op zoek naar eten. Dit jaar zijn ze niet alleen heel erg vroeg, maar ook met behoorlijk veel. Wij zagen onderweg een groep van zeker 70, zo niet 100, olifanten de hoofdweg oversteken. Van de rivier naar de wijken, op zoek naar eten. Jacob, ook een van mijn directeuren werkt voor een stichting die de populatie olifanten in de gaten houdt en oplossingen zoekt voor het probleem dat ze de wijken ingaan. Helaas zullen het er dit jaar steeds meer worden omdat ze zich normaal verspreiden over Botswana, Zimbabwe, Namibie en Zambia, wat ze dit jaar niet doen.
Vanwege de droogte en veel mislukte oogsten hebben deze landen ook niet genoeg eten om hun bevolking te voeden, Botswana, Zimbabwe en Namibie zijn begonnen met het doden van wilde dieren, om zo vlees te hebben voor hun mensen. Het gaat dan in eerste instantie om dieren die voor overlast zorgen. De regering van Zambia weigert vooralsnog om daaraan mee te doen, wat er weer voor zorgt dat er meer olifanten deze kant op komen. Ze voelen namelijk haarfijn aan dat ze hier veilig zijn. Maar zo zorgen ze wel voor nog meer overlast.

Zaterdagochtend ben ik meegegaan met de neushoornwandeling, een minisafari waarbij je uiteindelijk naar de plek loopt waar de neushoorns zijn. Andere jaren zaten ze verspreid over het nationale park, waar ze door soldaten bewaakt worden tegen stropers. Dit jaar zitten ze allemaal op een plek, omdat ze bijgevoerd worden. Ook voor hen is er niet genoeg eten te vinden. Wel mooi om ze een keer allemaal bij elkaar te zien. Het zijn er nu 9, waaronder nu nog 2 jonkies (hoewel een van hen ook al 7 is) die ik ook als kleine baby heb gezien.

In het begin van de middag kwam Situmbeko met zijn dochtertje langs, Khetiwe, die is bijna 3 en kan over niets anders praten dan zwemmen, nadat ze hier het zwembad had gezien. Aangezien haar beide ouders niet kunnen zwemmen heb ik beloofd met haar in het zwembad te gaan. Na een kwartier dus een happy meisje van bijna 3, die klappertandend elke keer weer vol vertrouwen het zwembad in sprong, omdat Auntie Annie haar wel op zou vangen.

’s Middags gingen we even langs bij Lilato om te kijken naar de elektrische draden voor de olifanten. Deze zijn rondom het hele terrein gespannen. Bewust staat het een meter van ons hek af, zodat de olifanten niet per ongeluk ons hek kapot maken voordat ze de draad voelen. Het idee is dan dat de olifanten door de schok die ze krijgen een andere kant op gaan en wegblijven bij Lilato.

De rest van de afgelopen week schrijf ik de volgende keer, anders wordt dit stukje te lang.