lilato foundation

De 14de, 4 december 2022-1 januari 2023

Sorry, weer een beetje lang verhaal…

5 januari 2023
Afgelopen 1 januari weer naar huis gevlogen, helaas lange vlucht waarin enorm veel baby’s zaten in mijn deel van het vliegtuig, waar ook de airconditioning het niet helemaal lekker deed. Ik snapte toen eindelijk waarom mensen minder blij zijn met baby’s in het vliegtuig. Moest dus echt even bijkomen toen ik eenmaal thuis was. Ik ben gelukkig nog vrij tot vrijdag, mooi moment om de laatste week in Livingstone nog even op te vertellen.
Begin vorig jaar heb ik 10 vrouwen in Mulala, waar het community centrum staat, 100 kwacha mirco krediet gegeven om hun de kans gegeven hun eigen bedrijfje op te starten. Zij moesten dit geld dan met rente terug betalen, meer dan de helft van het geld is teruggekomen. Degene die dat toen geregeld heeft haalde mij dinsdagochtend op om bij de vrouwen langs te gaan die nog een bedrijfje hebben. Dat zijn er vier en ik ben enorm trots op ze. Ze kopen alle vier een groot verpakking van iets in de stad, melk, soyavlees, kip, wasmiddel, kooltjes, en dergelijke en verkopen dat in kleine porties in hun wijk. Sommigen hebben een winkeltje aan huis, anderen lopen rond met een mandje of een emmer met hun koopwaar erin. Ze maken allemaal een kleine winst en kunnen daardoor meer waar inkopen om ook weer te verkopen.
Bij de laatste vrouw was ik een beetje zenuwachtig om heen te gaan, zij is de vrouw van onze oude caretaker. Hij is afgelopen jaar door wangedrag onslagen door onze Zambiaanse directie en ik wist niet helemaal of zijn vrouw mij wel wilde zien. Zij stond echter volledig achter het besluit, wilde mij heel graag zien om haar bedrijfje te laten zien. Van alle vrouwen heeft zij het het beste gedaan, zij heeft zoveel winste gemaakt dat ze een vrouwtjesgeitje heeft kunnen kopen waarmee ze kan fokken. Wat natuurlijk ook weer geld oplevert. Zodra ik binnen kwam werd er een baby in mijn armen gelegd, toen haar man weer thuis kwam wonen (eerder woonde hij bij Lilato) is ze weer zwanger geworden. Een mooie jongen met de naam Moses, die ik volgens haar vooral moest laten zien in Nederland, dus bij deze! Vooral op haar natuurlijk supertrots, zwanger en dan nog je handeltje voortzetten, al krijgt ze nu wel hulp van haar oudere kinderen.

Na deze bezoeken door naar Lilato, want de vrouw die de gordijnen heeft gemaakt had de gordijnen af en wilde die graag laten zien en ophangen. De bedoeling is dat zij de komende week gaat beginnen met naailessen geven aan vrouwen in Mulala. Zij doet dit op vrijwillige basis, ze is ook geen echte lerares maar heeft de opleiding gedaan om jurken te ontwerpen. Volgens mij zijn wij nu een van de weinige huizen in Livingstone met iets meer designer gordijnen.
’s Middags ging ik weer langs bij het asiel om nog een keer alle puppies te knuffelen en met ze te spelen. Daarbij moest ik met de mensen van het asiel een aantal afspraken maken over de honden bij Lilato, die ingeent en liefst ook geholpen moesten worden.

Woensdagochtend met een andere groep, die van een van mijn directeuren het nationale park ingegaan om strikken te zoeken. Hij werkt bij een organisatie die wildlife beschermd en ook les geeft op scholen over hoe je met dieren moet omgaan dan wel hoe je problemen met wildlife oplost als die naar je wijk/huis komen. Er zijn bijvoorbeeld ook diervriendelijke manier om olifanten weg te jagen waarbij er minder ongelukken gebeuren. Met deze mensen hebben we nu bijna twee uur door het nationale park gelopen maar helaas geen strikken gevonden. Het wordt ook moeilijker om de strikken te vinden nu het regentijd is en het overal mooi groen is. We zijn wel heel dicht langs een groep buffels gelopen, die wegrenden voordat ze echt goed konden zien en we zijn een slang tegen gekomen.

Na het strikken zoeken door naar Lilato om te kijken bij de bouw van de tweede insaka, ze waren inmiddels begonnen met het leggen van het riet op het dak. Daarnaast is de eerste insaka nog een keer geverfd met olieverf, waardoor de verf er minder makkelijk vanaf slijt.

Woensdagmiddag lekker van de rust en de zon genoten in het hostel waar ik blijf.

Donderdagochtend leek het me een goed idee om mijn tassen alvast in te pakken, aangezien het rondom oud en nieuw meestal druk genoeg is. De eerste twee weken zat er een behoorlijk grote spin aan de andere kant van mijn kamer, een vriendelijke spin, dat dan weer wel. Zolang die spin ook aan die kant van de kamer bleef heb ik er niet zoveel bezwaar tegen, want die vangt de muggen. De laatste week had ik de spin niet meer gezien, dus dacht dat die weggelopen zou zijn. Toen ik echter tussen mijn tassen ging rommelen kwam ze weer tevoorschijn en vluchtte weg. Na inspectie van mijn tassen bleek dat ze op een van mijn tassen, aan de buitenkant een mooie witte cirkel had gemaakt. Omdat ik dat niet helemaal vertrouwde die cirkel open gemaakt en daar bleken honderden eitjes in te zitten. Die heb ik heel snel mijn kamer uitgewerkt en gezorgd dat mijn tas weer schoon was. En de rest van mijn tassen gecontroleerd.
Naderhand pas bedacht dat het misschien wel leuk was om foto’s te maken….

Donderdagmiddag weer langs Lilato om te kijken bij het leggen van het riet en de laatste besprekingen te houden met mijn directeuren zodat we elkaar op afstand kunnen helpen. Zij moeten nu met name regelen dat er activiteiten komen in het huis, daarvoor zijn overeenkomsten nodig tussen ons en de docenten van de cursussen. Er komen nu steeds meer ideeen vanuit de wijk, waarvoor alleen een overeenkomst nodig is. Daarover later meer.
De beide directeuren moeten ook regelen dat er een offerte komt voor het maken van een sportveld, dat is onze wens voor het komende jaar. Door een sportveld te maken lokken we de kinderen naar Lilato, omdat ze daar kunnen voetballen, volleyballen of andere sporten kunnen doen. De grond is echter niet plat dus er zal een ruimte vrij gemaakt moeten worden die geegaliseerd wordt. Dan kunnen we er zand of gras op leggen, met doeltjes, volleybalpalen, basketbalringen en dergelijke. Zo heeft de jeugd een veilige plek om te spelen en is er nog een ruimte waar activiteiten gedaan kunnen worden.
Om te zorgen voor activiteiten moet Lilato ook in Zambia zelf een soort van inkomsten krijgen. Lilato Nederland zamelt namelijk geld in om te bouwen en spullen te faciliteren, niet direct om activiteiten te organiseren.
Om die reden hebben we dit keer ook een kipvriendelijke kippenren gebouwd met een huisje waar ze ’s nachts in kunnen slapen. Donderdag hoorden we dat er ergens goedkoop kippen verkocht werden, dus daar zijn we achteraan gegaan en hebben we 18 kippen en 2 hanen gekocht. De hanen kunnen dan de kippen bevruchten en de kuikentjes die daarvan komen kunnen verkocht worden. Hier zijn een heleboel discussies over geweest, voor mij zou dit namelijk alleen werken als het volgens het principe scharrelkippen gaat. Als het op de Zambiaanse manier gaat het niet kipvriendelijk. Uiteindelijk hebben de kippen een mooie ren, een huisje en kunnen ze overdag rondscharrelen op het hele terrein van Lilato.
Dank je wel kinderen van de Joop Westerweelschool in Amsterdam voor het bij elkaar rennen voor het geld hiervoor.

Vrijdagochtend werd ik opgehaald door de mensen van het plaatselijke asiel om naar Lilato te gaan, ik wilde graag dat ze de honden van de caretaker nakeken, in zouden enten. Daarnaast, veel belangrijker, zouden zorgen voor mijn Lilatohond Marty, die nu 7 weken is. Hij komt uit het nest van de honden van de caretaker. In mijn eerste week heb ik hem gevraagd of ik ook een puppy mocht, dat kon, daarna heb ik met het asiel overlegd hoe we dat het beste konden doen.
In elk geval is hij, met zijn broertjes en zusjes, nu ingeent, ontwormd en heeft hij vlooienspul gehad. Hij wordt als hij er oud voor is geholpen (en zijn ouders ook..) en het asiel zorgt ervoor dat er hondenvoer naar Lilato gaat. Ik betaal daar dan vanuit hier voor.
Ondertussen was ook het rietleggen bij de tweede insaka zo goed als af, volgend jaar beginnen ze dan met het bouwen van het halfhoge muurtje en de vloer.
We hebben er ook voor gekozen om de elektriciteit door te trekken naar de insaka’s, zodat er ook ’s avonds activiteiten of bijeenkomsten gehouden kunnen worden. Of dat er met computers iets geprojecteerd kan worden op de muur ofzo. Dank je wel kinderen van de Joop Westerweel voor het geld hiervoor. Volgens mij ziet het totaalplaatje er dan best leuk uit.

Vrijdagmiddag regende het zo ongeveer het hele middag, dat vond ik dan wel weer jammer, wat ik zou vrijdagavond met Sander, van African Impact en Tammy uit eten gaan. Meestal doe ik dat op mijn laatste avond, maar dat was nu oud jaarsavond, dus maar een avond eerder gedaan. Ik wil dan altijd naar een hotel bij de Zambezi voor laatste zonsondergang, maar met veel bewolking geen zonsondergang..
Vrijdagmiddag afgesproken met de organisatie die alles regelt omtrent mijn sponsorkinderen, Free Haven Community Initiative. Via hun sponsor ik dit jaar vier kinderen:
Abel is 7 en is de zoon van een van de docenten van Tammy, ik ken hem al vanaf dat hij 3 maanden oud is en dat was liefde op het eerste gezicht. Abel begint in grade 1.
Florence is nu een jaar of 16, die ken ik al 10 jaar, vanaf de eerste keer dat ik hier was. Ik kom haar elke keer weer tegen en vorig jaar zocht ze een sponsor, dit jaar dus maar gevraagd of ze in dit programma opgenomen kon worden. Zij gaat naar grade 11.
Denish, Ndashy, is ongeveer 9, zij woonde altijd op hetzelfde terrein waar Tammy ook woonde, haar ken ik dus ook al jaren. Haar vader is afgelopen jaar overleden dus ik vermoedde dat haar moeder wel wat hulp kon gebruiken bij de scholing van haar kinderen.
Ivy is 7, haar ken ik eigenlijk niet zo goed. Ik ken haar moeder wel al vanaf de eerste keer dat ik hier was, die is op gegeven moment verkracht en zwanger geworden. Toen is Ivy geboren. Eerst sponsorde ik haar moeder, maar die wilde niet meer naar school. Om haar dochter wel een kans op een betere toekomst te geven nu dus besloten Ivy te sponsoren.
Succes lieve kinderen in school volgende week.
Uiteindelijk werd ik vrijdagavond wel getrakteerd op een mooie zonsondergang en een gezellig etentje.

Zaterdag was het dan oud en nieuw, ik ben ’s morgens nog een keer naar Lilato gegaan om afscheid te nemen van Marty, de andere honden en natuurlijk de caretaker. De rest van de dag niet zo heel veel gedaan, meestal lig ik in Zambia rond 21:30-22:00 uur in bed en nu had ik Tammy beloofd om wel wakker te blijven tot 0:00 uur en mee uit te gaan. Lekker uitgerust dus en ’s avonds met een aantal mensen uit eten gegaan. Daarna naar de disco waar iedereen altijd is, superdruk natuurlijk. Gelukkig vond ik daar ook het Zambiaanse team van Lilato, wat wel weer gezellig was.
Uiteindelijk om 0:00 uur met Tammy een cocktail genomen en een rondje gelopen om iedereen die ik kende een gelukkig nieuwjaar te wensen. Toen kon ik lekker mijn bedje in.

Zondagochtend ergens gaan ontbijten, tassen ingepakt en met het vooruitzicht op een nacht vliegen geprobeerd zoveel mogelijk overdag te slapen. Het vliegtuig vanuit Livingstone had ongeveer een uur vertraging waardoor we wegvlogen met wederom een mooie zonsondergang. Die ga ik wel missen nu ik weer in Amsterdam ben.

Het mooiste van de hele trip kreeg ik eigenlijk afgelopen dinsdag op mijn verjaardag. Toen kreeg ik ’s avonds de foto’s van het begin van de activiteiten van in Lilato, totaal door en voor de bewoners uit de wijk zelf.

Een van de activiteiten is Village Banking, waarbij elke week een groep van 7 vrouwen samenkomt en 20 kwacha inlegt. Een van de vrouwen krijgt het totaalbedrag om iets op te starten en moet het geld met rente weer terugbetalen. De week erna krijgt een van de andere vrouwen het geld mee en de week erna weer een andere vrouw. Dit herhalen ze een aantal maanden waardoor ze steeds meer rente krijgen, die verdelen ze dan. Zo hebben ze allemaal wat extra geld en leren ze investeren.
De andere activiteit is naailes van degene die de gordijnen heeft gemaakt, 10 vrouwen krijgen een of twee keer in de week les in hoe ze de stof moeten gebruiken, knippen en simpele dingen kunnen maken. Die kunnen ze dan verkopen, met dat geld kunnen ze nieuwe stof kopen en andere dingen maken. Zo kunnen ze langzaamaan hun naaiskills uitbreiden en verbeteren.

Hopelijk komen daar binnenkort Literacy lessen bij, er zijn een hoop mensen in Mulala die niet geletterd zijn en graag zouden willen leren lezen en schrijven. Zou mooi zijn als die lessen binnenkort ook starten.

28 december 2022

Er is iets veranderd in de instellingen van WordPress geloof ik, waardoor ik niet zeker weet of de foto’s goed uitkomen. En alvast sorry voor het lange verhaal, ik had een deel van deze blog eerder moeten schrijven…..

Weer een hoop gedaan de afgelopen dagen, ze gaan wederom erg snel hier.
Vorige week zaterdag met een vriendin gaan lunchen. De vrijdag ervoor had een vriendinnengroepje van mij geld gestuurd om kerstpakketten uit te delen aan de mannen die elke vrijdag strikken zoeken in het nationale park. Het totaalbedrag was echter zo groot dat ik aan veel meer mensen, die weinig inkomen hebben een kerstpakkket kon uitdelen. Deze vriendin werkt op een school voor dove kinderen, op het moment heeft ze problemen met haar sponsor, waardoor ze haar personeel niet heeft kunnen uitbetalen. Mooi doel dus om haar personeelsleden ook een pakket van maismeel, groenten, kip en olie te geven. Meteen daad bij het woord gevoegd, een taxi gebeld en pakketten gaan kopen. Daarna naar de mensen hun huis gereden en ze het pakket gegeven. Superblij waren ze! Bedankt nogmaals lieve vriendinnen 🙂
Daarna door naar Lilato om te kijken hoe het ging met de bouw van de tweede insaka. Daar werken ze elke dag aan door en steeds komt er een beetje bij. Inmiddels is de eerste insaka geverfd.
Met het geld van de Joopwesterweelschool hebben we een elektricien gevraagd om elektriciteit door te trekken naar de insaka’s zodat er daar ook ’s avonds licht is. Daarnaast hebben we geinvesteerd in een kippenvriendelijke kippenren, in eerste instantie voor de kippen van de caretaker. We willen zelf ook graag kippen houden, aangezien die eieren leggen die we kunnen verkopen of zodat ze kuikentjes krijgen die we kunnen verkopen. Op die manier kan Lilato ietsje zelfvoorzienender worden.
Zaterdagavond met Rachael en Manny, twee vrienden van hier die me veel helpen met Lilato uit eten geweest. Er is een nieuw hotel/restaurant in Livingstone waar een hoop weerstand tegen is omdat het gebouwd is in de looproute van de olifanten. Wilde dieren nemen hier toch altijd wel een speciale plek in. Het eten was er echter heerlijk en de zonsondergang wederom prachtig.

Zondag heb ik vooral een dagje rustig aan gedaan, alles hier is leuk en mooi en er is veel te zien en te doen. Maar ik moet natuurlijk niet vergeten dat ik ook op vakantie ben en soms ook even niets moet doen. Ook dat gaat me, soms, wel goed af.
Maandagochtend ging ik weer naar het asiel, even puppyknuffelen en de puppy’s helpen uitlaten. Er moesten ook 9 puppy’s een naam krijgen die begon met een Z, nu zijn er een aantal kinderen van de opvang vernoemd. Hopelijk vinden ze voor alle puppy’s een eigenaar.
Na het asiel weer langs Lilato om te kijken hoe ver ze waren met de tweede insaka. Toen kwamen er ook een paar dames uit de wijk langs om te vragen wat zij konden doen met het buurthuis. Dus weer uitgelegd dat ik eigenlijk alleen het huis wilde bouwen en de ruimte wil geven om te doen wat zij denken dat nodig is in het dorp. Zij kunnen dat dan overleggen met de twee Zambiaanse directeuren van Lilato. Op die manier wordt, hopelijk het huis iets van de hele wijk, waar mensen elkaar dingen kunnen leren en waar mensen heen kunnen voor raad aan elkaar. Een vrouw wilde graag naailessen geven aan vrouwen, zodat zij daarna hun eigen geld kunnen verdienen. Een andere vrouw wilde graag een spaarsysteem opstarten dat villagebanking heet, waarbij 10 vrouwen elk elke week een bedrag inleggen. Een van de vrouwen krijgt dan het totale bedrag en moet dat binnen een maand met een beetje rente terug betalen. Als ze dat een half jaar doen hebben ze allemaal geld kunnen verdienen met hun eigen handeltje en kunnen ze de rente die ze met elkaar betaald hebben verdelen. Lijkt me ook een leuk project, vooral ook omdat ze het zelf regelen en doen met elkaar. En een vrouw wilde graag lees en schrijflessen geven aan mensen die niet kunnen lezen en schrijven. Vooral dat lijkt me een goed project. Nu moeten de Zambiaanse directeuren een overeenkomst schrijven voor de hen, zodat duidelijk is wie welke verantwoordelijkheid heeft.
De vrouw die naailessen wil geven heb ik toen ook gevraagd of zij gordijnen wilde maken voor het huis, dat wilden we al een tijdje maar het komt er steeds niet van.

Dinsdag ging ik met African Impact mee naar holidayclub, dat was dit keer in de wijk Lubuyu. Ze organiseren hier holidayclub ook de kinderen extra lessen te geven en ze contact met school te laten houden. Deze vakantie doen ze grade 5 een andere vakantie doen ze het met grade 6. Holidayclub is het project waarmee ik hier 10 jaar geleden ben begonnen, dat blijft toch ook een plekje in mijn hart houden. Hoewel het ziet er wel veel en veel gestructureerder uit nu dan 10 jaar geleden. Nu heb ik eerst het sportteam geholpen met sport, waar de jongens met de jongens voetbalden en ik met twee anderen met de kleinere kinderen spelletjes deed. Vooral Lion en Impala, de Afrikaanse versie van Kat en Muis is erg favoriet op het moment. Daarna de dames gaan helpen met de bijlessen, wat deze keer vooral bestond uit lezen uit boekjes. Ik heb een hele tijd gelezen met een meisje die goed kon lezen, maar als ik tussendoor vragen stelde wist ze geen antwoorden. Aan het einde van het boekje staan vragen over het boekje, die wist ze wel te beantwoorden.
’s Middags weer langs Lilato om de insaka te checken, ze waren nog steeds bezig met het bouwen van het skelet. Het is nu bijna af, al moeten alle planken en latten worden bijgezaagd en afgewerkt. Aan veel fruitbomen groeit nu fruit, vooral de bananen vind ik erg mooi om te zien groeien.

Dinsdagavond met de vrijwilligers van African Impact naar de zonsondergang van mijn favoriete hotel hier.
Woensdagochtend gingen we voor de laatste keer dit jaar in het nationale park op zoek naar strikken. Dit keer vonden we er geen, alleen een paar oude strikken en een grote draad ijzer. Ik hoop dat dat betekent dat de stropers door dat er nu zoveel groen is en alles minder makkelijk begaanbaar is ook minder strikken plaatsen. Niemand kan daar natuurlijk echt een antwoord op geven. Door de modder konden we nu wel mooi de sporen van dieren zien, zo kwamen we onder andere langs hyena-sporen.
Om deze mensen de bedanken voor hun inzet voor de wilde dieren dit jaar, ze doen het bijna allemaal vrijwillig, heb ik ze uitgenodigd voor een lunch. De bedoeling was eigenlijk om zelf vlees mee te nemen en ergens in het park bij de Zambezi te gaan eten. Maar er was te laat besloten dat we zouden gaan, dus zijn we naar een lokale plek bij de rivier gegaan om daar te eten. Vonden ze allemaal erg leuk! Degene die het allemaal regelt elke keer kreeg van mij, ook weer namens die vriendinnen een enveloppe met geld om ook voor deze heren een kerstpakket te kopen. Ik kreeg later een foto van haar, hun baas had vanuit Engeland geld bijgelegd om ze een groter pakket te kunnen geven. Dat is natuurlijk helemaal mooi.
’s Middags weer langs Lilato om de bouw van de insaka te checken, bij alle foto’s die ik maak krijg ik van de lokale bevolking te horen dat ze het heel goed doen! Fijn om te horen dat de Zambiaanse Lilato mensen het allemaal zo goed regelen. Voordat we naar Lilato gingen eerst een rondje gereden om nog een aantal kerstpakketten te kopen, wederom dank je wel lieve vriendinnen! Dit keer voor de mensen van het leeuwenproject die ook niet altijd genoeg betaald krijgen omdat die al moeite hebben het eten voor de leeuwen te kopen. Ook hen hebben we thuis “overvallen” met een zak maismeel, groenten, kip en olie. Fijn om te zien hoe blij mensen ervan worden. Met de mensen van het leeuwenproject afgesproken dat ik de week erna met een aantal vrijwilligers langs zou komen om te kijken bij de leeuwen.

Vorige week donderdag heb ik een rustdagje ingepland. Ik ben alleen ’s avonds met de vrijwilligers naar een zonsondergang geweest. Nu er even geen regen is zijn die extra mooi in mijn ogen, dus de kans grijpen voor het niet meer kan.
Vrijdag weer langs Lilato, dit keer met 25Vanten, naast dat het goed is om bomen te planten zal het uiteindelijk eten opleveren voor de wijk. Daarnaast kunnen mensen uit de wijk het fruit verkopen, wat hen een beetje helpt en waardoor Lilato dan ook iets meer zelfstandig kan worden door geld te verdienen voor activiteiten. Het bleek wel dat de avocadobomen iets bewerkelijker zijn dan andere fruitbomen, de verkoper wilde zelf mee om ze te planten, dat moest namelijk op een bepaalde manier, op een bepaalde diepte en met ijzeren platen in de grond. Dit zodat de wortels niet verticaal maar horizontaal groeien en ook omdat de roest van die platen ervoor zorgt dat er fruit aan de avocadobomen komt.
Hierdoor moesten we in een andere wijk in Livingstone eerst op zoek naar ijzer-resten zodat we die omdat de boompjes konden planten. Ik vind dat rijden door Livingstone en de buiten wijken nooit zo erg, een van de directeuren van Lilato Zambia heeft vrij van zijn werk en die rijdt nu meestal met de pick-uptruck van zijn werk. Wat in Nederland streng verboden is mag hier wel, achter in de pick-uptruck zitten of staan. Heerlijk hobbelen over de zandwegen hier.

Vrijdagavond weer naar een ander hotel voor de zonsondergang, het leuke bij dit hotel is dat het aan een zijtak van de Zambezi ligt. Er zijn vaak nijlpaarden die zodra het donker wordt door die rivier zwemmen, spelen en aan land gaan. Helaas het vaak te donker en kan je van de nijlpaarden zelf slecht foto’s nemen. Je kan ze echter wel volgen door de rivier en als je geluk hebt, als het nog niet te donker is, zie je ze ook op de kant klimmen. Buiten dat was de zonsondergang ook weer geweldig! Mooie kleuren.

Zaterdagochtend leek het mij een goed moment om naar de Victoria Falls te gaan, als er weinig bewolking is en er is een nog niet heel veel water kun je over foto’s nemen van regenbogen. Nu leek de lucht wolkvrij. Ondanks dat er niet al te veel water is blijft het een indrukwekkende waterval waarvan je de mist van ver kan zien en waarvan het het gebulder goed kunt horen. Vanaf elk uitkijk kon ik regenbogen zien, wat het eigenlijk alleen maar mooier maakte. En doordat de mist aan deze kant van de wandeltour mee viel kon ik ook veel foto’s nemen. Een geslaagde ochtend zo. Daarna appte een vriendin van mij me of ik ook naar een hotel kwam waar zij aan het zonnen was. Daar loopt een zebra rond die dan bij ons komt hangen. Dus na de Falls daarheen gegaan.
’s Avonds was het kerstavond, dat is zo ongeveer de uitgaansavond hier in Livingstone. Vroeger vond ik dat altijd wel leuk, nu vind ik het vooral snel veel te druk met veel te veel dronken mensen. Ik ben heel even mee uit geweest om wel mee af te tellen tot 0:00 uur, wanneer het officieel Kerstmis was.

Eerste Kerstdag ben ik eerst met African Impact meegeweest naar een kerstlunch bij een hotel, daarna naar een feest van vrienden van hier bij een restaurant met een geweldig uitzicht. In de zonsondergang zie je de Falls op de voorgrond. Een beeld dat natuurlijk steeds mooier wordt als de Falls voller worden. Eerste kerstdag is ook de dag dat Tammy en ik zo ongeveer de eerste herinnering aan elkaar hebben van de eerste keer dat ik hier vrijwilligerswerk deed. Toen ik ’s morgens vroeg mijn was stond te doen en zij net terug kwam van het uitgaan. Zij verwachtte natuurlijk niet zo vroeg al mensen die wakker waren (ik was toen altijd rond 5:00 uur wakker, dan kan je natuurlijk beter gewoon de was gaan doen toch?), ik verwachtte niet dat er dan nog mensen terug zouden komen van uitgaan. Na tien jaar toch ook wel even een moment om te kijken wat we allemaal gedaan hebben hier, zij met haar Preschool Baobuyu en ik met mijn Lilato. Ergens toch wel een bijzondere vriendschap zo. Daar hoort natuurlijk ook een foto bij.

Tweede kerstdag ging ik dan eindelijk, na weken vragen, mee naar het leeuwenproject. In principe mag het altijd wel maar hun auto had problemen dus het ging allemaal wat lastiger. Voor kerst was ik erachter gekomen dat de directeur van Lilato waar ik elke dag mee naar Lilato ga, nu degene is die daarheen brengt om voer te brengen. Nou ja, ik kon er nu toch langs, met een aantal vrijwilligers. Dit zijn de leeuwen die vroeger meeliepen in de Lion Walks voor toeristen. Inmiddels is dat min of meer verboden, dus dat doen ze niet meer. Maar zo’n 40 tamme en half tamme leeuwen kunnen niet losgelaten worden in de wildernis. Vandaar dat ze bij dit project nog verzorgt worden. Ze zitten in groepen in ruime hokken waar ze kunnen spelen en rennen. Normaal moeten wij, als vrijwilligers voor een dag, de hokken schoonmaken door hun poep op te ruimen en hun waterbak schoon te maken. Nu door de regen was ook in hun hokken veel groen en gras, hierdoor was het net iets enger om langs de hokken te lopen. Sommige leeuwen waren ons aan het opwachten in het gras en stormden dan met een noodgang ineens grommend naar het hek. Om de hokken schoon te maken worden ze in een kleinere ruimte naast hun hok gelokt, dus het hok in lopen is veilig. Toch voelde het ineens minder veilig als er ineens vanuit het niets leeuwen opdoken toen we langs liepen. We hebben dan ook alleen de waterbakken schoongemaakt en daarna mochten degene die dat wilden dode kippen in de hokken leggen. Dat is wat de leeuwen nu eten. Daarna gingen de hokken weer dicht en werden de leeuwen weer in hun hok gelaten. Die natuurlijk op de dode kippen afstormden, hun kerstmaaltijd.

Maandagavond, Tweede Kerstdag, heb ik het Lilatoteam van hier uitgenodigd voor een barbeque bij de rivier, wederom met een mooie zonsondergang. Tweede Kerstdag is hier niet echt een ding, dus iedereen had er wel zin in.

Ik ben nu niet helemaal bijgepraat naar vandaag, maar dat doe ik in mijn volgende blog, anders wordt deze helemaal zo lang….

16 december 2022

Afgelopen vrijdag en eigenlijk heel het weekend rustig aan gedaan, er was ook niet zo heel veel keus. Anders dan andere jaren heeft de regentijd nu wel doorgezet en afgelopen weekend heeft het vooral heel veel geregent. Normaal houd ik daar wel van, hier vind ik het dan toch wel weer jammer. Al is het wel heel goed voor de plantjes, gewassen en boompjes. Je merkt het hier wel al ver van te voren, het gaat hard waaien, de mango’s vallen van de bomen en je hoort een onweerstorm steeds dichterbij komen. Zolang het regent en zeker als het goed regent staat alles blank, inclusief modderstromen die door de straten gaan. De weg naar Lilato wordt mede daardoor weer een stuk uitdagender, lees onbegaanbaarder.

Zaterochtend gingen we weer naar Lilato, even kijken hoe het met de bouw van de insaka staat en met het plaatsen van de wegversperring. Daarnaast zijn we gaan kijken naar de mogelijkheden om een kippenvriendelijke kippenren te bouwen, zodat we kippen kunnen kopen, voor de verkoop van eieren of voor de verkoop van kippen om op te eten. Op die manier zoeken we naar manieren om Lilato meer zelfverdienend te maken. Sinds april hebben we een nieuwe caretaker, bewaker, die honden, geitjes, een haan en kippen meebracht. Inmiddels is er dus best wel wat leven bij Lilato, jonge hondjes, een kuikentje. Erg leuk dat nieuwe leven.
Er stond ook ineens een bus naast het huis, die hadden we inderdaad eerder donderdag langs de weg zien staan. Er was een technisch probleem en ze hadden gevraagd of ze bij ons de bus mochten repareren. Nu lag de bus zo ongeveer helemaal in stukjes naast het huis, de mensen van wie de bus was volledig overtuigd dat ze hem konden maken. Toen we een paar dagen later terug kwamen was de bus inderdaad weg, dus gemaakt.

Zondagochtend ben ik langsgegaan bij een school in de buurt van Lilato, in de wijk Mulala. Vorig jaar ben ik daar ook een paar keer geweest en ik had de beloofd om wat schoolspullen, met letters en cijfers zou meenemen als ik weer zou komen. Aangezien het hier nu zomervakantie is zijn er toch geen kinderen dus kon ik ook wel gaan op zondag. Bij de school was weer een klaslokaal bijgebouwd, al waren het alleen nog muren en een dak. Met de cijfer en letterdingen waren ze erg blij.

Maandagochtend weer naar Lilato, om een aantal afspraken te maken met de nieuwe caretaker en een aantal mensen die in de buurt wonen te ontmoeten. Heerlijk even knuffelen met Alicia, die vorig jaar nog een baby van 4 maanden was.
De eerste insaka is bijna af, die moet alleen nog geverfd worden. Inmiddels ben ik begonnen met het pinnen met het geld voor de tweede insaka. Wat weer betekent dat ik om de 24 uur bij de pinautomaat moet staan om te pinnen. Aangezien er een limiet op het bedrag per dag zit en ik alleen om de 24 mag pinnen. Gelukkig is de pinautomaat dicht bij waar ik slaap.

Dinsdag ging ik met Manny mee naar hun workshop Pure Skills, waar Manny metaalbewerkingslessen geeft aan mannen en Rachael de vrouwen leert om van weinig spullen leuke dingen te maken om aan toeristen te verkopen. Altijd leuk om even te kijken en bij te kletsen. Manny werd toen gebeld door een hotel dat er een slang was, hij weet veel over slangen dus wordt vaak gebeld om een slang te vangen. Die laat hij dan vervolgens weer vrij in een gebied waar geen mensen zijn. Hij vroeg of ik mee wilde komen om te kijken en om foto’s en filmpjes te maken. Eenmaal daar aangekomen was de slang verdwenen en moesten ze hem weer zoeken. Heel af en toe zagen we hem door het gras schieten en uiteindelijk lukte het Manny om hem te vangen. Vlak daarna was de slang weer ontsnapt, omdat Manny hem niet stevig genoeg vasthield, hij wilde de slang namelijk geen pijn doen.
Toen na weer 20 minuten zoeken hadden ze hem weer gevonden en kon Manny hem vangen en in een tube doen. Voor de slang is het gevaarlijk om hem op het terrein van het hotel te laten, de Zambianen zullen hem waarschijnlijk wegjagen met stenen waardoor de slang gewond kan raken. Dan is hij beter af in een ander natuurgebied.

Woensdagochtend heb ik niet zoveel gedaan, ’s middags weer langs Lilato, we hebben de builders geld gegeven voor het kopen van materialen voor de tweede insaka.
Woensdagavond was er een pubquiz voor Tammy’s preschool, als inzamelingsactie, in een van de restaurants. Samen met haar vrijwilliger heb ik de quiz gemaakt en zou ik ook presenteren. Vroeger vond ik het doodeng om voor groepen te staan en te presenteren. Vorig jaar vond ik het hier ook leuk om pubquizen te organiseren voor een klein groepje mensen. Nu stond ik voor een grotere groep mensen de quiz mee te presenteren. Uiteindelijk was ik best wel trots op mezelf.

Donderdagochtend ging ik met de medische vrijwilligers mee naar home based care. Ze gaan dan in een wijk van Livingstone met een caretaker langs huizen waar mensen medische hulp nodig hebben. De mensen in deze wijk hebben vooral wonden die verzorgd moeten worden. In andere wijken gaat het ook vaak om medisch advies bij hoofdpijn of andere klachten. Er was nu een vrijwilliger die bij 5 mensen een wond aan de voet schoon heeft gemaakt. Ik heb ‘geassisteerd’ door de spullen aan te geven bij een aantal mensen. Een wond gaat dan zover dat de infectie helemaal binnen in de voet zit en de hele wreef open is. De vrijwilliger maakt de wond schoon met water en dettol en verbind de wond dan weer.
Bij een van de huizen waar we waren zat een meisje met een groepje kinderen om haar heen de kinderen voor te lezen, dat zie ik dan weer graag. Dat oudere kinderen de jongere kinderen leren wat zij hebben geleerd.

Donderdagmiddag weer naar Lilato waar de eerste palen voor de tweede insaka al in de grond zaten. Hopelijk lukt het ze de hele insaka te bouwen voor de regen te erg wordt. Want, anders dan normaal regent het hier nu elke dag, of elke nacht. Zoals ik al zei, heerlijk voor de gewassen, de fruitbomen en dergelijke, maar iets minder voor de weg naar Lilato.

Donderdagavond met een aantal vrijwilligers naar Royal Livingstone gegaan voor de zonsondergang, het weer begon goed en zonnig donderdagochtend. Echter toen we richting Royal Livingstone gingen betrok de lucht alweer. Het hotel zelf is een erg luxe hotel waar het sowieso erg leuk is om even rond te lopen. Binnen ziet het er prachtig uit en buiten op het grasveld lopen vaak zebra’s. Uiteindelijk toen we op het dek zaten voor de zonsondergang kwamen er toch nog een paar kleuren en was het met de wolken toch ook weer een mooie lucht.

Vrijdagochtend mocht ik mee met de groep die de strikken/vallen van stropers uit het nationale park probeert te halen. Ze proberen elke week een ochtend door het park te lopen en zoveel mogelijk strikken te vinden. Vorig jaar ging ik ook steeds met ze mee als ze gingen, dus het stond nu ook boven aan mijn lijstje. Strikken zijn moeilijk te vinden, zeker nu het hele park weer groen is en daardoor moeilijker begaanbaar. Dit valt vooral op omdat we daar proberen te lopen waar de dieren ook lopen, door de bosjes dus. Regelmatig word ik dan ook gewezen op pootsporen of poep van de dieren die er gelopen hebben. We hebben dit keer 10 strikken gevonden en verwijderd. We kwamen langs een groepje van drie grazende neushoorns, daar zijn we rustig om heen gelopen. Heerlijk om die dieren gewoon in hun eigen natuur te zien, waar ze hun eigen dingen doen. Vooral ook mooi om te zien dat deze groep en sommige andere groepen, probeert om het wild life hier te redden.

Vandaag is het zaterdag, het heeft de hele nacht geregend….
Ik ga nu eerst met een vriendin van hier ergens ontbijten en hopelijk vanmiddag weer naar Lilato, als de weg er naar toe begaanbaar is.

Vrijdag 9 december 2022

Na een paar maanden in Nederland kon ik (eindelijk) weer naar Zambia. Afgelopen zondag na een weer veel te lange vliegreis aangekomen. De temperatuurschok viel wel even tegen, op de een of andere manier vergeet ik altijd hoe heet het kan zijn hier. Tammy kwam me ophalen van het vliegveld en bracht me naar Backpackers, waar ik altijd slaap. Ik voelde me meteen weer thuis natuurlijk. Die middag met Tammy meegeweest naar de markt in Maramba omdat haar vrijwilligers graag wat stoffen wilden kopen.
’s Avonds met deze vrijwilligers en Tammy naar de zonsondergang bij Royal Livingstone geweest. We hadden geluk dit keer, een zebra vond blijkbaar dat het gras voor ons zitje het lekkerste gras was. Wat erg mooie plaatjes opleverde.

Meestal als ik aan kom zorg ik ervoor dat alles uit mijn koffers zo snel mogelijk wordt verdeeld over de organisaties waar ik het voor gekocht heb. Maandagochtend eerst een sim-kaart geregeld, voor internet en makkelijkere communicatie. Ook hier zijn er een hoop winkels gesloten, dan wel verhuisd, dus het duurde even voordat ik de winkel had gevonden. Eenmaal bereikbaar contact gezocht met het asiel, om het honden- en kattenspeelgoed af te geven dat ik had meegenomen. Goed excuus ook om een hoop puppy’s en kittens te knuffelen. Eenmaal daar werd ik gebeld door Jacob, een van de directeuren van Lilato Zambia om de insaka te checken.
Voordat ik naar Zambia ging heeft stichting sponsorfietstocht.nl het geld voor de insaka’s al gestort, dus hij was al begonnen met de bouw te organiseren. Een insaka is een buitenklaslokaal omdat het in het huis zelf vaak te warm om fijn te kunnen zitten.
Eenmaal bij Lilato viel het me meteen op dat het stuk land er mooi bij lag, afgelopen jaar is er een andere cartaker die een stuk beter zorgt voor de omgeving. De fruitbomen staan er mooi bij en er groeien alweer bananen, mango’s, guava’s en limoenen aan de bomen. De meeste boompjes die we vorig jaar hebben geplant staan er nog en groeien goed. De insaka staat er ook mooi bij. De nieuwe caretaker heeft honden, kippen en geitjes meegenomen, dus er is nu meer leven, wat er leuk uitziet.

Ik was nog geen tien minuten bij Lilato en de headman kwam langs lopen, hij was op weg naar de stad en wilde graag een lift. Hij vertelde ook dat hij blij was dat er ontwikkeling te zien is bij Lilato, dat we weer aan het bouwen zijn. Het stuk land van Lilato valt nu onder een Chief, de plannen zijn er nu om het gemeentegrond te maken. Dat telt voor de hele wijk waar Lilato ligt. Ons stuk land wordt gesplitst door een weg die mensen gebruiken om de weg af te snijden. De headman raadde ons aan om dit stuk land af te sluiten, wat als de gemeente komt is er kans dat ze die weg als echte weg rekenen. Dan zijn we een stuk kwijt. Jacob heeft meteen geregeld dat de mensen die de insaksa’s bouwen ook de weg afsluiten.

Dinsdagochtend was er een kerstfeest van de organisatie waar ik een aantal kinderen sponsor. Die hebben elk jaar een afsluiting van het jaar met alle kinderen. Het is erg leuk om op die manier de kinderen even te kunnen zien, te kunnen knuffelen en met de te kunnen praten. Donderochtend was er voor dezelfde organisatie een ochtend om alle kinderen voor het nieuwe schooljaar hun schoolspullen te geven. Komend jaar sponsor ik er 3 kinderen, Ivy (7), Abel (6) en Florence (15). Alle drie heb ik zelf gevonden en ken ik al een aantal jaar. Florence gaat naar grade 11, Ivy naar grade 2 en Abel naar grade 1.

Dinsdagmiddag ging ik weer met Jacob en dit keer ook Situmbeko mee naar Lilato om te kijken bij de insaka. Beiden zijn vorig jaar directeur van Lilato Zambia geworden, zij doen het vrijwillig naast hun eigen werk. We hopen dus dit keer veel tijd met elkaar door te brengen, zodat we goede stappen kunnen zetten. Bij de insaka waren ze nu een laag muurtje aan het bouwen, zodat je er toch enigszins beschut zit. Ik mocht meehelpen en ook een steentje leggen. Daarna hebben we met de caretaker gepraat over een soort beschutting voor de kippen en de geitjes. De komende weken gaan we dan ook kijken naar de mogelijkheden om een paar uitloopkippen en een mannelijke geit te kopen voor Lilato. Op die manier kunnen we kuikentjes of eieren verkopen en daarmee wat geld verdienen voor activiteiten. De geiten kunnen voor geitenmelk zorgen en voor jonge geitjes waarmee ook wat geld verdient kan worden.

Woensdagochtend ging ik eerst langs bij Tammy’s school, even de honden knuffelen (en in bad doen), kletsen met de teachers, hun helpen met het schoonmaken van alle schoolspullen en natuurlijk mijn sponsorkind Abel knuffelen en met hem spelen. Hij is de zoon van een van Tammy’s teachers. Abel kent mij inmiddels goed genoeg om de aandacht ook uit te buiten. Leuk om te zien.
Helaas heb ik voor vertrek een rekenfout gemaakt, ik hoopte dat ik nog bij de laatste schoolweek van Tammy’s school zou zijn. Maar helaas was de vakantie al begonnen, dus geen ochtend met alle kinderen.

Woendagmiddag weer naar Lilato, waar we gingen kijken hoe we de weg konden afsluiten en waar we de bakens moeten plaatsen om ons land af te sluiten. Er staat een hek om het grootste gedeelte van het land, maar niet om alles, dus daar moeten we nog even naar kijken. De makkelijkste manier is om bakens te plaatsen op alle uithoeken. Aangezien we niet precies wisten waar die geplaatst moeten worden hebben we de headman er bij gehaald. Die kon het wel goed aanwijzen. Naast ons ligt een braakliggend stukje en daarnaast ligt een oud kerkhof, waar niet gebouwd mag worden. Nu stelde de headman voor dat wij het braakliggende stuk bij ons stuk trekken, voor dat andere mensen het willen hebben. Natuurlijk wilden we dat wel. Alleen moeten we nu weer de landopmeter bellen om het op te meten en een brief naar de Chief laten sturen zodat het officieel bij ons stuk hoort.

Donderdagmiddag ook weer naar Lilato geweest en gekeken wat we voorlopig willen bouwen. De bouwers van de insaka’s waren al begonnen met het afsluiten van de weg, ook daar heb ik een beetje mee geholpen door een paar steentjes te leggen. Leuk dat dat hier ook kan.
Daarna met Situkbeko en Jacob over het terrein rondgelopen en gekeken wat we waar bouwen, allereerst natuurlijk de tweede insaka en de beschutting voor de kippen en de geitjes. Hiervoor wordt het geld gebruikt wat de kinderen van de JoopWesterweelschool bij elkaar hebben gerend tijdens hun sponsorloop. Hiervan kunnen we ook het afsluiten van de weg betalen en het opmeten van het stuk land inclusief het nieuwe stuk.
Stichting Sponsorfietstocht.nl heeft toegezegd om ons volgend jaar weer te steunen dus we zijn aan het kijken wat we volgend jaar willen bouwen. We zijn nu de mogelijkheden aan het onderzoeken om er een sportveld te bouwen waarop meerdere sporten gespeeld kunnen worden. Dus een grasveld met doeltjes, basketbalringen en palen waar een volleybalnet opgehangen kan worden. Op die manier kunnen de kinderen van Mulula veilig spelen.

Daarnaast wil de organisatie van Situkbeko een samenwerkingsproject maken door er een visvijver te bouwen. Op die manier kunnen we mensen uit de wijk opleiden om vis te verzorgen en als ze groot genoeg zijn te verkopen. Elke keer als ik heb erover hoor praten en foto’s zie dan vraag ik me af of het allemaal wel past. Sta ik eenmaal daar dan past het natuurlijk allemaal makkelijk.

Vanmorgen doe ik een ochtend rustig aan mijn weblog schrijven en vragen verzinnen voor de pubquiz voor Tammy’s school voor komende woensdag. Ik ga die quiz presenteren met haar vrijwilliger.
Vanmiddag weer naar Lilato, een aantal spullen brengen voor de kippenren en zaden voor de groetentuin.
Genoeg te doen dus weer, voorlopig 🙂