15de trip naar Zambia
25 oktober 2023
Inmiddels ben ik weer thuis en zit ik aan mijn eigen tafel, met zicht op de regen mijn laatste blog te schrijven. Een kleine troost, in Zambia regent het ook….
Ik was volgens mij gebleven bij vorige week vrijdag, toen ben ik langsgegaan bij de school voor dove kinderen. Kinderen die doof zijn in Zambia worden niet altijd goed begrepen en ouders weten niet dat er voor deze kinderen ook onderwijs is. Een vrouw uit Amerika heeft haar eigen school opgezet en kinderen vanuit de hele provincie kunnen daar gebarentaal en alle andere dingen die op school geleerd worden leren. De kinderen kenden mij nog van vorig jaar en ze kwamen enthousiast naar me toe. Helaas ken ik geen Engelse gebarentaal, dus ik zonder iemand die kon vertalen kom ik niet echt met ze praten. Lachen en high fives geven zijn natuurlijk internationaal en knuffelen ook. Het is mooi om te zien hoe vrij de kinderen zich voelen zodra ze kunnen comminuceren, vooral ook in de interactie met de docenten, die ook doof zijn.
Vrijdagmiddag had ik een vergadering met mijn twee directeuren, we hebben gekeken naar hoe we Lilato verder kunnen laten groeien in Zambia. In elk geval met een eigen bankrekening, een beter bestuur en dergelijke. Nu er meer activiteiten bijkomen is het vooral belangrijk dat we een duidelijke visie hebben die we naar buiten brengen en daar ook naar handelen. De twee directeuren hebben allebei een eigen baan en meer bezigheden, hun werk voor Lilato doen ze vrijwillig. Te veel druk op alles zetten kan dan natuurlijk ook tegen gaan werken. Ze snapten wel helemaal wat ik bedoelde en stelden voor om mijn laatste week een vergadering te houden met het bestuur in Zambia, dit bestuur bestaat uit mensen die in Mulala wonen, de wijk waar het centrum staat. Ook leek het ons beter een nieuwe stichting op te starten, bij de oude staat nog een persoon die we niet meer kunnen vinden. Dit maakt het lastiger om veranderingen door te voeren of bijvoorbeeld een bankrekening te openen. Dus we hebben een aantal namen bedacht, ook weer met Lilato natuurlijk.
Zaterdag ben ik weer naar Lilato gegaan voor de leeslessen voor de kinderen en daarna mochten ze weer met de lego spelen. Het regende en er waren iets minder kinderen dan de andere zaterdagen. Ze pakten allemaal weer een paar handen lego en gingen iets maken. Een uur lang was het vrijwel doodstil, zo geconcentreerd waren ze aan het werk. Opruimen vonden ze dan ook niet heel leuk. Toen heb ik weer een half uur geoefend met mijn caretaker, die wil leren lezen en schrijven. Dit keer hem gewezen hoe hij woordjes kan overschrijven die hij kent en begrijpt. Hij heeft tot groep 4 op school gezeten als hij oefent zou hij een hoop terug moeten kunnen halen.
Zaterdagavond ben ik met twee vrijwilligers de Zambezi opgegaan voor een bootcruise. Deze boot vaart een stukje langs het nationale park in Zambia en daarna langs het nationale park in Zimbabwe. Wanneer je geluk hebt zie je een aantal dieren, nu zagen we olifanten, nijlpaarden, een krokodil en heel veel vogels. Normaal zie ja vanaf de rivier de beste zonsondergang, helaas door de regen viel het deze avond een beetje tegen. De gezelligheid was er gelukkig niet minder om.
Zondagochtend nam ik 2 van mijn sponsorkinderen en hun broertje en zussen een ochtendje mee uit. Deze vijf kinderen heb ik leren kennen toen ik de eerste keer in Zambia was, de jongste was toen nog een baby, nu een stoere knaap van 10. Ze graag dieren zien dus heb ik ze meegenomen naar Avani, een hotel in het nationale park waar je meestal wel zebra’s, apen en soms giraffen ziet. We kwamen nu langs een bewaker van de giraffen en ze mochten, voor de foto, de giraffen en snack geven. Aangezien de oudste drie meiden zijn tussen de 17 en 22 jaar moesten er daarna natuurlijk foto’s gemaakt worden alsof ze bij een fotoshoot waren. Dus ik mocht mijn telefoon inleveren en de foto’s daarna naar hen sturen. Een foto wilde ik zelf graag, van Bennie maak ik al jaren een foto dat ik hem boven mijn hoofd til, is dan mijn nieuwe profielfoto. Hij is nu 14 jaar oud, dus wat zwaarder om te tillen, maar we zijn er toch weer in geslaagd een leuke foto te maken.Na de wandeling en het zien van de dieren wilde ik ze mee nemen om pizza te eten. Zelf gingen ze liever naar Hungry Lion, de Afrikaanse MacDonalds. Nu verschijnen op hun facebookpagina steeds foto’s van die dag.
Maandagochtend had ik een afspraak met mijn nieuwe directeur, voor een nieuwe stichting hebben we er drie nodig, en iemand die ons kon helpen bij het hele proces. We hadden afgesproken bij een internetcafe, wat erg klein en vol was. Dus voorgesteld om het bij mijn hostel te doen, waar ik een laptop had. Internet deed weer niet heel leuk mee, dus alles duurde heel lang. We konden drie namen opgeven voor de nieuwe stichting, allemaal iets waar Lilato in voor kwam. Helaas zijn al die namen afgewezen, een stichting mag namelijk niet de naam hebben die een persoon ook heeft en nog een hoop andere regels. Nu geven Zambianen hun kinderen allerlei namen van Engelse woorden, dus dat kon nog lastig worden. Uiteindelijk is vrijdag Lilato Initiative Foundation toch goedgekeurd. Dus kunnen we, of liever mijn directeuren daar, weer een paar stappen maken.
Dinsdagochtend ging ik nog een keer naar het plaatselijke asiel om de katten en honden te knuffelen. Eentje, Maurice heeft toch wel mijn hart gestolen. Toen ik nu de eerste keer kwam was hij net in het asiel, zwaar verwaarloosd en onder de wonden. Waarschijnlijk achtergelaten door zijn eigenaren, want hij vertrouwd mensen wel. Hij krijgt in kleine porties eten en om hem wat te verwennen heb ik wat hondensnacks en blikvoer voor honden voor hem meegenomen. Een paar van de snacks mocht ik hem meteen geven, het blikvoer ging door zijn normale maaltijd. Die mocht ik hem brengen voor ik wegging. Even tegen hem zitten praten en hem geprobeerd te aaien op plekjes die hem niet geen pijn deden. Vlak voor ik wegging legde hij zijn hoofd op mijn schouder. Hopelijk herstelt hij goed en vindt hij weer een huis met lieve mensen.
Woensdag was een feestdag in Zambia, waardoor scholen gesloten waren. Om 09:00 uur zou de sportleraar, die we net hebben aangenomen en die gesponsord wordt door mijn werk in Nederland, zijn eerste sportles geven. Toen wij aankwamen stonden er zo’n 50 of nog meer kinderen te wachten om mee te doen. De docent heeft de kinderen eerst ingedeeld in leeftijdsgroepjes, sommigen moesten even wachten, zodat hij elk groepje een opdracht kon geven. Zo deden alle groepjes op een gegeven moment iets. De kinderen vonden het geweldig, dat was aan alles te zien. Zelf had Chilese er ook lol in.
Terwijl de sportles nog bezig was kwam Manny, die de doeltjes en volleybalpalen gemaakt heeft om die te brengen en in de grond te stoppen. Hij had ook een nieuw bord bij zich met de naam Lilato Community Center, zodat we ook vanaf de weg herkenbaar zijn. De palen werden met cement in de grond gestopt. Bij een van de palen heb ik mijn voeten en Manny zijn handen in het cement gezet.
Zo wordt Lilato langzaam uitgebreidt met meer dingen waarbij de kinderen kansen kunnen krijgen in het leven.
Donderdag heb ik de hele dag bij het zwembad doorgebracht met Rachael, zij is vanaf het begin bij Lilato betrokken. Even bijkletsen en plannen maken voor onze beide organisaties, zij heeft een workshop waar vrouwen van afval souvenirs maken.
Vrijdagochtend ging ik met Kendrick, mijn normale taxichauffeur en nu ook een van de directeuren van Lilato fruitboompjes kopen om te planten. Sinds het huis er staat plant ik elk jaar een aantal fruitboompjes, zodat er hopelijk over een paar jaar veel fruit is wat verkocht kan worden in de wijk. Meestal draag ik de boompjes op aan bekenden van mij die overleden zijn, of bekenden van vrienden van mij. Dit jaar wilde ik niet teveel boompjes planten, aangezien die olifanten aantrekken die honger hebben. Als er langs de Zambezi niet veel eten meer te vinden is voor ze gaan ze de wijken in om eten te zoeken. Een paar maanden geleden zijn ze ook bij Lilato langs geweest en hebben een paar boompjes gesloopt, het toegangshek omgegooid en gelukkig niet meer schade aangericht. Even een beetje uitkijken dus tot we het stuk land beter hebben kunnen beschermen tegen olifanten. Dit jaar waren ze er voor het eerst, maar dat zegt niets over volgend jaar. Bij een van de boompjes die ik plantte voor een vriend van mij sprongen er meteen ganzen bij in het water toen ik water gaf. Mooi hoe de natuur werkt.
Zaterdagochtend hadden we de vergadering met het bestuur en de directeuren van Lilato. Als het goed is staan nu alle neuzen weer dezelfde kant op en gaan zij eraan werken dat er ook in Zambia activiteiten komen om geld mee in te zamelen. Op die manier kunnen er activiteiten plaats vinden die geld kosten. Zoals bijvoorbeeld een leraar om ook de volwassenen te leren lezen en schrijven. Of om vrouwen te leren hoe ze goed geld kunnen sparen om voor zichzelf te zorgen. Een van de bestuursleden in de vrouw van mijn vorige caretaker, haar heb ik 3 jaar geleden een microkrediet gegeven waarmee ze melk is gaan verkopen. Inmiddels heeft ze van haar winst een aantal geiten kunnen kopen, die ook weer geld opbrengen omdat ze daarmee kan fokken. Haar handeltje stond even stil toen ze haar zoontje, Moses, kreeg. Maar nu wil ze weer beginnen, haar heb ik weer een micro krediet gegeven. Hopelijk gaat het deze keer weer zo goed. Vol vertrouwen laat ik nu Lilato weer achter in de handen van de directeuren en het bestuur.
Zaterdagavond met Tammy en twee andere vrienden gaan eten bij een zonsondergang, toch als een soort van afscheidsetentje. Dat was erg gezellig.
Zondag ging ik met twee van de vrijwilligers naar Avani om daar nog een keer naar de dieren te kijken en om te kijken of we de giraffen konden vinden. Dat is gelukt. Daarna ontbijten bij hun uitgebreide ontbijtbuffet en naar de Victoria Falls. Goed om te zien dat er ondanks dat er in Livingstone nog niet heel veel regen is gevallen wel meer water in zit. Blijkbaar regent het in het noorden van Zambia of in Angola al wel. Daarna was ik nogal eigenwijs, de vrijwilligers wilden ook naar beneden bij de waterval, wat 110 meter naar beneden lopen/klimmen is over rotsen, onhandige trappen en niet hele confortabele paadjes. Het uitzicht is het meer dan waard, maar dan moet je weer omhoog. Ik zeg altijd dat ik uit Nederland kom, het land dat overal plat is en ik dus niet gewend ben aan het klimmen op die manier. En dat heb ik geweten. Tot nu toe spierpijn in mijn benen…..
Zondagavond gaf ik een afscheidsetentje met mijn directeuren en hun families een braai, waarbij ik het vlees zou betalen en zij het drinken. De twee vrijwilligers waren er ook bij en Tammy ook, evenals de mensen die nog in Backpackers waren en meehielpen. Dat werd en erg gezellige avond. Natuurlijk hadden we veel te veel vlees en kon iedereen nog iets meenemen voor hun kinderen thuis.
Maandagochtend tijd om afscheid te nemen en richting vliegveld te gaan. Via de school van Tammy zodat ik Heavens en Abel nog even kon knuffelen. De kinderen waren allemaal aangekleed met kleren met de kleuren van de Zambiaanse vlag. Dinsdag was het onafhankelijkheidsdag in Zambia en dat wordt altijd groot gevierd. Zelf ben ik dan ook in stijl Zambia uitgevlogen met een korte broek in Zambiaanse kleuren.
In Johannesburg moest ik 7 uur wachten en toen voelde ik mijn benen wel, behoorlijke spierpijn van het naar beneden klimmen bij de waterval. Nou ja, dat gaat wel weer over.
Dinsdagavond toen ik allang weer in de regen in Nederland zat kreeg ik mooie foto’s doorgestuurd vanuit Zambia, waar ze bij Lilato een feestje hebben gehouden voor alle kinderen uit Mulala. Dit natuurlijk voor onafhankelijkheidsdag.
15 oktober 2023
De dag na teachers day rustig aan gedaan. Het is inmiddels zo warm dat alleen ’s ochtends echt te doen is om iets te doen. Om meerdere reden wacht iedereen op regen, deels omdat dan de olifanten weggaan naar Botswana, waar ze dan ook zonder dichtbij de rivier te blijven water en eten kunnen vinden. Deels omdat het een stuk makkelijker is om dan een groententuintje aan te leggen, als er voldoende regen valt gaat dat vanzelf. Daarbij koelt het lekker af als het regent.
Vorige week vrijdag met mijn oude taxichauffeur, hij reed mij 3 jaar geleden veel rond op zoek gegaan naar een mega grote bak om lego in te doen. We zouden die middag de lego, gedoneerd door een opvang van mijn werk, Akros, en door een jongen van mijn werk, Ramsey naar Lilato brengen. Samen met de andere educatieve spullen die ik mee heb genomen. Na bij een aantal winkels te hebben gekeken uiteindelijk een grote kliko bak gekocht. Groot genoeg om alles in te doen en sterk genoeg om niet meteen kapot te gaan als meerdere kinderen eraan zouden trekken.
Die middag terug met mijn directeuren om de spullen te brengen, de auto van mijn huidige taxi chauffeur liet het vlak voor Lilato afweten en die moesten we toen richting Lilato duwen. Deze chauffeur komt ook uit de wijk waar Lilato ligt, dus terwijl wij bezig waren kon hij zijn auto maken. De kliko konden we bijna helemaal vullen met lego, daarna hebben we de opslagruimte uitgeruimd en gekeken naar een indeling waarbij iedereen dingen kan pakken en wat opgeslagen moet worden. De kinderen moeten eerst leren hoe ze met bepaald educatief materiaal moeten omgaan voordat we dat voor ze neerleggen om vrij te pakken. En ook een groot deel van de ballen kan in de opslag, zo kunnen ze er een pakken als een andere bal kapot is. Tussen de spullen uit de opslag vonden we ook een groot doel, die ooit gedoneerd is door vrienden uit Venray. Dat was een compleet bouwpakket, dus leek het me beter die zaterdag in elkaar te zetten als er activiteiten zijn.
Zaterdag ochtend met mijn concierge het doel in elkaar gezet, helaas was het er maar een, dus aan de andere kant staan twee stokken in de grond. Er komen nog twee kleine doeltjes van ijzer aan, die worden nog gemaakt. Na het maken van de doeltjes de lego gepakt en met de kinderen de regels afgesproken. Ze mogen niet om stukjes lego vechten, het niet mee naar huis nemen en dergelijke. De meeste kinderen hadden nog nooit zoiets gezien. Iedereen nam een flinke hand en zocht een plekje in de ruimte om er mee te spelen. Sommigen gingen bouwen en hadden door dat ze het op elkaar konden duwen, anderen legden het als een soort Tetris naast elkaar en maakten zo een mozaiek. Ze waren allemaal doodstil en geconcentreerd bezig en ze vonden het maar niets dat we ze na een uur, anderhalf uur vroegen het weer op te ruimen. Tot ze het doel zagen en de jongens om de bal vroegen om te voetballen. Zo leuk om te zien dat ze genieten als ze bij Lilato zijn. Toen de kinderen weg waren nog een uurtje zitten werken met mijn concierge, Nyambe, hij wil graag leren lezen en schrijven. Dus ik had beloofd hem te helpen, de letters kende hij al wel, alleen het vormen van woorden en maken van woorden had hij nooit geleerd. Rustig zitten oefenen met letters aan elkaar plakken en zo woorden vormen en hem een aantal boekjes voor jonge kinderen gegeven om er naar te kijken als ik er niet ben. Hij steeds heel trots als het lukte om een woordje te lezen.
Zondag met Tammy en een collega van haar naar een van de duurdere hotels hier gegaan om te zwemmen en lekker in de zon te liggen. Een groot deel van de dag liepen er zebra’s heen en weer naar het zwembad om water te drinken, waaronder ook een baby zebra van net een maand oud. Die geen idee had wat zijn moeder steeds ging doen en liever aan haar borst dronk. We gingen ongeveer weg toen de zon onder ging, eigenlijk ook best een mooi plaatje met de zon die weerschijnt in het zwembad waar de kinderen in spelen.
Maandagochtend geprobeerd mijn vorige blog te schrijven, iets wat steeds niet snel of goed lukt omdat het internet niet stabiel is. Dit is vrij normaal als er onweer en regen in de lucht hangt en het bloedheet is. Dat blog dus in etappes geschreven, tussendoor andere klusjes gedaan waaronder boodschappen doen. Bij de supermarkt kwam in de dames tegen uit de keuken van mijn hostel, daar eet ik twee/drie keer in de week mee met de vrijwilligers. Uiteindelijk hen geholpen de boodschappen doen en dingen te zoeken. Ik zou die avond vanwege Canadese Thanksgiving bij Tammy eten en ik zou een salade maken, maar kon geen sla vinden. Zij ook niet. Dus toen we weer bij het hostel waren werd de security guard erop uit gestuurd om sla te zoeken. Omdat ik altijd wel in ben voor iets nieuws bij hem in de auto gestapt en alle mogelijke plekken af gereden om sla te zoeken, zonder al te veel succes. Dan maar verder gegaan met mijn weblog.
In de middag had ik een afspraak met de organisatie waar ik vier kinderen sponsor om naar school te kunnen. Ik had een aantal vragen over een wat dingen en zo kon ik meteen het geld voor volgend jaar betalen. Als ook iemand een kind wil sponsoren, je kan contact met mij opnemen.
Een van mijn kinderen heeft moeite met leren lezen en schrijven, dus hij komt elke dag naar het kantoor om bijles te krijgen. Hier laten ze een kind dat niet goed leest en schrijft gewoon over gaan, dus inmiddels zit hij in groep 9. Daar gaat deze organisatie ook nog naar kijken. Toen ik terug liep naar het hostel kwam ik hem tegen, rennend kwam hij op me af voor een knuffel. Hij is nu 14, hij was 3 toen ik hem voor het eerst zag, iedereen zal hem wel kennen, de jongen van mijn, inmiddels veranderde profielfoto van facebook en what’s app, Bennie, of tegenwoordig, Benedicto.
Maandagmiddag toen ik thuis was kreeg ik een appje van een van de leraressen die ik mee had genomen met Teachers Day. Een collega van hen, die ik gezien had op mijn eerste dag hier was hoogzwanger en had op vijdag haar baby gekregen. Helaas ging het allemaal niet zoals gepland en is haar baby zondagmiddag overleden. Even heen en weer appen met mijn vrienden in Nederland die deze school gebouwd hebben en daarna weer met deze lerares. Zodat zij weer met haar collega kon overleggen.
In Zambia worden jonge baby’s begraven in een soort anoniem grafje. Afhankelijk van de leedftijd van de baby en de staat van de moeder mag die er wel of niet bij zijn. Bij hele jonge baby’s mag het niet, want men is dan bang dat de moeder het kindje opgraaft. Een baby wordt in lappen gewikkeld, in een grafje gelegd, wat dicht gemaakt wordt en daar gaan stenen bovenop. Bij oudere baby’s komt er een nummerplaatje bij, bij de hele jonge baby’s niet. Het is cultuur enzo, maar zo krijgt een kindje natuurlijk geen bestaansrecht. In overleg met Nederland en de moeder van de baby besloten om er dinsdagochtend heen te gaan en het grafje met verf te versieren en in elk geval zijn naam erop te zetten. Daarna even langs bij de moeder om te laten zien wat we gemaakt hebben en natuurlijk om te condoleren.
Dus dinsdagochtend eerst verf gekocht en daarna naar de babybegraafplaats. Waar alleen maar heel veel hoopjes stenen lagen op ongeveer 50 centimeter van elkaar. Een grafje had een betonnen steen erop liggen waar de naam in was gekerft. Alle andere grafjes zagen er nagenoeg hetzelfde uit. Daar zou je inderdaad je eigen kindje niet terug vinden. Op het grafje van deze baby lag een platte steen, daar hebben we op verzoek van de moeder zijn naam, Thakondwa geschilderd. Dat betekent wij zijn gelukkig. Omdat er nog ruimte over was hebben we daar ook zijn geboorte en sterfdatum op gezet. En een aantal hartjes, dat wilde de moeder graag. Met blauw zijn naam en met rood hartjes. De stenen eromheen hebben we rood geschilderd en een aantal blauw. Op de rode stenen hebben we met blauw jongensspeelgoed geschilderd, een bal, een auto een trein. Alles met olieverf zodat het er niet snel vanaf regent. Nu zijn er dus allemaal grafjes met alleen stenen, een grafje met een steen waar een naam ingekrefd is en een grafje met allemaal beschilderde stenen. Daarna door naar de moeder, die maar bleef kijken naar het resultaat. Uiteindelijk vertelde ze me wat er was gebeurd en liet ze met de enige foto van haar zoon zien die ze heeft. Waarop haar in het oor fluisterde dat ze altijd trots mag zijn op haar oudste zoon en nooit moet vergeten dat hij haar eerstgeborene is. (De cultuur hier zegt, snel vergeten en doorgaan, maar de directrice van de school die mee was en bijna met pensioen ging gaf me toen snel een knipoog, die was het dus wel met me eens.) Haar moeder liet me toen een aantal foto’s zien van Thakondwa toen hij overleden was. Ik heb haar gevraagd deze naar mij te sturen, als ze wilde, dan kan ik ze laten afdrukken. Dan heeft ze in elk geval een foto van haar kindje. Dat zou ze doen, inmiddels heb ik de foto’s gekregen, ook van haar buik toen ze zwanger was, en heeft ze de foto’s. (Dit verhaal heb ik in mijn blog gezet met toestemming van deze moeder.)
Door alle indrukken de rest van de dag niet zoveel meer gedaan, tot ’s middags de vriend van een van de oud-werknemers van African Impact langskwam. Hij is nooit zo spraakzaam maar we kunnen het altijd wel goed vinden. HIj had moest naar de autoshop om onderdelen te halen voor de auto van zijn vader en vroeg of ik mee ging. Altijd wel in voor een autoritje wilde ik wel mee. Eenmaal in de winkel duurde alles natuurlijk veel langer dan gedacht, dus de vriend bleef zich excuseren. Ik vond het in dit geval helemaal niet erg, de airco stond daar aan, dus lekker even afkoelen.
Woensdagochtend met de organisatie waar ik de kinderen sponsor op huisbezoek gegaan bij 2 van de kinderen, broer en zus. Zo kon ik moeder ook even spreken en hun huis zien. Er was ook een oudere zus, die heel graag ook weer naar school wil, om verpleegster te worden. Daar dus even over gepraat en met moeder gepraat over haar kinderen. Het broertje van deze twee kinderen was de baby waar ik mijn eeste keer hier altijd mee rond liep. Toen zag hij er altijd een beetje ziekelijk uit. Nu een stoere jongen van 10.
Woensdagmiddag weer naar Lilato gegaan voor de kinderactiviteiten en de naailes van de vrouwen. De vrouwen vinden het er leuk dat ik er bij zit en zeker nu ze me vaker zien beginnen ze met te betrekken bij hun geintjes. Veel van hen hebben kinderen mee, omdat er ook houten puzzels bij het educatieve materiaal zaten heb ik elk kind een puzzel gegeven om mee te spelen en gezegd dat ze dat best mogen pakken als er naailes is. Een kind kan in mijn ogen niet vroeg genoeg beginnen met puzzelen en leren toch? De moeders vinden dan zelf de puzzels ook erg leuk om te maken, zij kennen het ook helemaal niet.
Woendagavond met de vrijwilligers meegegaan naar weer een zonsondergang, mijn favoriete, bij de waterval. Hoewel er nu niet veel mist vanaf kwam zag het er toch erg mooi uit. Nu het water laag is zwemmen er ook nijlpaarden en krokodillen. Een groepje nijlpaarden was de hele tijd aan het donderjagen en stoeien.
Donderdagochtend op bezoek bij Tammy’s school. Vroeger toen Lilato nog niet echt draaide nam ik altijd spullen mee voor haar en ging ik regelmatig bij haar op bezoek. Nu ik veel meer andere porjecten ken, meer mijn eigen gang ga en spullen voor Lilato meeneem zie ik haar project een stuk minder vaak. Wel jammer want haar school en alles wat erbij hoort is geweldig.
Omdat mijn sponsorkind bij haar inmiddels van school is, zij doet peuter en kleuteronderwijs, sponsor ik geen kind meer bij haar. Ik sponsor wel nog mijn oude sponsorkind van haar op zijn nieuwe school waar hij in grade 1 zit. Hij doet het wel goed, al is hij ook regelmatig ontdeugend. Abel is nu 7, hem ken ik ook al vanaf dat hij 4 maanden is ofzo.
Mijn vader sponsort wel nog een kindje bij Tammy, Heavens, die totaal niet meer lijkt op de jongen die ik toen voor mijn vader uit koos. Ik kon toen kiezen uit 4 kinderen, Heavens leek lekker pittig en ietwat vervelend, waar ik natuurlijk wel van houd. Hij sloeg steeds zijn klasgenootjes enzo.
Inmiddels zijn we twee jaar verder en is Heavens een hele goede leerling, hij is heel serieus en lacht niet op commando, wat de rest van de school wel doet. Toch vond hij de extra aandacht wel even leuk. Zijn oma werkt ook op school bij Tammy, zij helpt mee om tassen de maken om geld in te zamelen voor de school. Zij was erg blij om mij te zien en vroeg meteen naar mijn vader.
Nadat ik alle honden en ook Abel had gezien bracht Abel me weer terug naar de taxistandplaats in die wijk. Als het al heet is in Livingstone is het bij Tammy op school, omdat die wijk iets hoger ligt. Altijd net een stukje heter, ik wilde daarom niet te lang blijven. Met mijn kindjes daar gaat het goed, dat is het belangrijkste om te weten.
Zo nu ga ik weer afsluiten, het is weer tijd voor een zonsondergang, hoewel ik betwijfel of we die gaan zien, want het is al het hele weekend bewolkt en het spettert af en toe.
9 oktober 2023
Ik was gebleven bij vorige week zaterdag, toen ging ik ’s ochtends naar Lilato. Zaterdagochtend krijgen de kinderen daar bijles in lezen en schrijven. Maureen, die de lessen geeft, heeft een eigen schooltje in Mulala voor kinderen die anders niet naar school gaan. Zij probeerde voor teachersday, wat in Zambia groter gevierd wordt, een feest voor alle docenten uit Mulala te organiseren. Dus er waren ook allerlei kinderen aan het oefenen met dansjes en ook toneelstukjes. Wat natuurlijk erg leuk was om te zien. Hoewel ik de toneelstukjes niet heel goed begreep omdat de kinderen in de lokale taal spraken. Natuurlijk waren er ook veel kinderen aan het voetballen en/of met de bal aan het spelen. De meiden hadden al vrij snel mijn haar ontdekt, blijkbaar niets leuker dat proberen dat te vlechten. Of mijn haar nou meewerkte of niet.
Na de bijles en nadat ik alle dansjes en toneelstukjes had gezien vroeg Maureen of ik mee wilde naar de vrouw van mijn oude concierge. Ik heb onder andere haar, twee jaar geleden een mirco-credit gegeven, waarvan zij een leuk handeltje heeft opgebouwd. Begonnen met de verkoop van melk en inmiddels verkoopt ze veel meer. Ze verdienede ze ook genoeg om bijvoorbeeld kippen en geiten te kopen. Eind vorig jaar is haar handeltje tijdelijk stop gezet omdat een baby had gekregen. Inmiddels is de baby 9 maanden oud en gaat het goed met hem. Ze wil dus weer verder haar handel op bouwen. Deze vrouw zit in het bestuur van het community centrum, en al snel, ze zullen elkaar wel gebeld hebben, kwamen er meer mensen van het bestuur. Daar ongeveer een uur mee gepraat over wat zij willen en wat wij kunnen bieden. Het was eigenlijk een vervolg op wat die vrijdag ook met de directeuren is besproken. Het leek er in elk geval wel op dat zij dit centrum zien als een kans voor de community om meer te leren en kansen te bieden. Zij willen graag helpen om er iets van te maken. Het punt blijft alleen donaties en daarmee ook geld.
Zondag kreeg ik van de eigenaar van het hostel waar ik slaap te horen dat ze een aantal kastjes uit kamers wilde doneren aan Lilato, die hebben we toen meteen gebracht. Op die manier kunnen we de spullen die ik deze keer heb meegenomen beter opruimen. De taxichauffeur die we normaal gebruiken had problemen met zijn auto, hij woont in Mulala en is een vriend van mijn directeuren. We gingen dus even kijken of we voor hem iets konden doen. Zijn zoontjes ken ik inmiddels wel, hij bleek ook nog een dochter te hebben, die ik meteen vast moest houden en moest knuffelen.
Daarna weer terug naar het hostel, inmiddels loopt de temperatuur dagelijks op tot rond de 40 graden en dan is teveel doen ook niet heel handig. ’s Avonds wel nog met iemand gaan eten, om natuurlijk weer een mooie zonondergang te zien. Toen de zon onder was en de lucht rood kleurde zwommen er twee olifanten over, van het eiland in de Zambezi naar Zambia. Waarschijnlijk om die nacht weer te gaan spoken in de communities.
Maandagochtend ging ik weer naar het asiel om even met de puppies en de kittens te spelen. Voor ik wegging hadden de mensen van mijn hostel een kameleon gezien in een boom, zij geloven dat een kameleon magisch is en zijn er doodsbang voor. Sander van African Impact heeft hem gepakt en ergens anders neergezet. Natuurlijk ben ik er ook nog even mee op de foto gegaan, het zich zulke leuke beestjes.
Bij het asiel wilde ik nu uitproberen wat voor beelden het zou geven als we de go pro aan een halsband vast zouden maken en ze dan met elkaar te laten spelen. Dit ging niet meteen goed omdat de honden daar nog niet gewend zijn aan een halsband, laat staan met het gewicht van een gopro eraan. Uiteindelijk lukte het wel en hebben we een paar leuke filmpjes. Vanaf het asiel werd ik opgehaald door de man van Maureen om te kijken bij hun school, ze hebben een kleine school. Ze hebben de school zelf opgebouwd van hun spaargeld, de klassen zijn niet meer dan een kleine ruimte met 10 schoolbanken. In elke muur zijn wel ramen. De hoogste klassen hebben geen echte vloer, alleen losse stenen, want voor de rest was nog geen geld. Bij elke klas even gedag gezegd en toen met Maureen meegelopen naar Lilato, waar ongeveer 10 vrouwen naailes krijgen. De vorige groep kan nu zelfstandig verder. Deze nieuwe groep moest deze les vooral leren om het rimte van de voetpadaal te pakken te krijgen. Zodat ze gelijkmatig de stof erdoor kunnen sturen. Wat natuurlijk gepaard ging met een hoop lol en gelach. Ik heb van een afstandje toe zitten kijken en heb ze aangemoedigd als het goed ging. Leuk om te zien dat ook de vrouw van de headman meedeed.
Dinsdagochtend heb ik het grootste gedeelte besteed aan het schrijven van mijn vorige blog, aangezien internet hier, mede door het weer, niet heel stabiel is, duurt dat altijd wel even. Dinsdagmiddag ging ik met een van mijn directeuren het laatste stukje van het afwateringssysteem controleren en de aannemer het laatste stukje geld betalen. Er staat nu om de helft van het voetbalveld en om de helft van het volleybalveld een muurtje met een geul ertussen. De andere helft heeft een lager gelegen stuk land, dus daar zal geen water vandaan komen. De aannemer heeft ook aan aantal gaten weggewerkt aan de zijkant van het huis, waarvandaan een elektriciteitskabel naar een van de insaka’s is getrokken. Die kant ziet er nu weer mooi uit. De directeur die mee was, Jacob, werkt bij ons op vrijwillige basis, hij werkt zelf bij een stichting die werkt aan het behoud van de natuur en wilde dieren. Zij geven les op middelbare scholen om mensen uit te leggen hoe ze beter kunnen omgaan met de wilde dieren en zorg kunnen dragen voor het milieu. Jacob moest nu bij een school hun docenten en vrijwilligers ophalen. De les was nog bezig dus daar kon ik even aanschuiven. De les ging over de goede kanten van toerisme, wat natuurlijk in een stadje als Livingstone wel belangrijk is, ook omdat veel mensen hier daar hun geld mee verdienen. Het was de hoogste klas van de middelbare school dus het zal ongetwijfeld ook te maken hebben gehad met het kiezen van een carriere. De jongen die naast me zat was best wel spraakzaam, even leuk mee gekletst. Op mijn vraag wat hij later wilde worden antwoordde hij dat hij het liefst acteur zou willen worden.
’s Avonds met de vrijwilligers van African Impact mee naar de zonsondergang, zonsondergangen blijven toch wel een van mijn favorieten hier. Op de terugweg botsten we bijna tegen drie olifanten aan die de weg overstoken. Mooi om ook even naar te kijken.
Woensdagochtend heb ik een vriendin geholpen met het inventariseren van haar souvenirs die verkocht worden in een van de restaurants hier. Dus alles tellen en de prijzen opschrijven enzo. Ondertussen bedenken dat ik al veel te veel souvenirs heb, dus dat ik niet nog meer hoef te kopen. Tenzij er echt iets heel leuks bijzit. Tussendoor natuurlijk bijkletsen en er meteen even geluncht.
’s Middags weer naar Lilato, waar de kinderen bijles kregen en de vrouwen weer naailes hadden. Er waren ook weer een hoop kinderen aan het voetballen. Ook zaten de meiden al snel aan mijn haren te friemelen en waren ze met een groepje aan het vlechten. Op een gegeven moment ben ik toen op het volleybalveld gaan zitten om gewoon te kijken wat er eigenlijk allemaal gebeurde bij Lilato. Nu nog maar twee/drie dagedelen in de week, maar toch, elk klein stapje is er één!
Donderdag was het teachers day, wat in Zambia een groots event is. Alle scholen zijn dicht, er is een optocht in de stad waarin scholen kunnen meelopen en daarna een bijeenkomst op een groot sportveld waarbij alle leraren toegezongen worden en steeds complimenten krijgen. Omdat het feest van de scholen in Mulala niet doorging heb ik me aangesloten bij de school die gebouwd is door een vriend van mij uit Nederland. Waar vroeger twee leraressen, vrijwillig, in een veel te klein lokaaltje probeerden kinderen te leren lezen en schrijven, staat nu een school met 7 klassen. Van preschool tot grade 6 en zijn er allemaal docenten in dienst via de overheid. De twee leraressen die begonnen zijn echter, doen hun werk nog steeds min of meer vrijwillig, zij runnen dan de preschool. Zij waren ook de enige twee die trots met de vlag van hun school liepen (ik mocht hem heel even vast houden voor de foto). Hun collega’s liepen mee met scholen waar ze eerder hadden gewerkt of bij vriendinnen. Vrij snel duidelijk dus, hier moesten twee dames even het gevoel krijgen dat ze enorm gewaardeerd worden. Dan misschien niet door hun collega’s maar wel door een groepje mensen uit Nederland. Hun verdere plannen die dag vielen in het water omdat het allemaal niet goed geregeld was. Ik heb toen maar besloten ze mee te nemen naar Avani, mijn favoriete hotel hier waar ook wilde dieren rondlopen. Daar heb ik ze getrakteerd op een lunch en daarna zijn we rond gaan lopen om de dieren te kunnen zien. We kwamen langs zebra’s, giraffen, capucijneraapjes en herten. Zelf kreeg ik nog ruzie met een capucijneraap toen ik teveel familiefoto’s wilde maken. Ondertussen heen en weer appen met onze gemeenschappelijke vriend uit Nederland en van zijn moeder kreeg ik de opdracht deze toppers ook nog te trakteren op een cocktail bij het hotel dat ernaast ligt. Waar je, als het hoog water is mooi uitzicht hebt op de Victoria Falls. Al met al een gezellige dag voor hen dus, en zelf genoot ik er ook wel van.
Op de terugweg naar huis kwamen we nog langs een groep olifanten die uit een zijrivier van de Zambezi dronken. Meteen laaide het gemopper op de olifanten op, zulke mooie dieren en dan elke avond zoveel schade aanrichten. Behalve muurtjes, hekken, bomen en groentetuinen zijn er ook al een hoop mensen gewond geraakt of zelf doodgetrapt omdat ze op de verkeerde manier geprobeerd hebben de olifanten weg te jagen. Na een fijne dag donderdag vroeg gaan slapen.
De rest van de week vertel ik de volgende keer. Internet werkt weer niet mee, hoewel er nu wel foto’s bij zitten.
3 oktober 2023
Inmiddels ben ik alweer een week in Zambia. Deze keer voelde het een beetje dubbel om te gaan wegens prive-redenen van mijn beste vriendin. Uiteindelijk hebben we elkaar de afgelopen week, dankzij what’s app regelmatig kunnen spreken en heb ik haar waar ik kon toch kunnen steunen. Mede ook dankzij onze penningmeester, waarbij bleek dat Lilato niet alleen in Zambia goed werk doet maar ook in Nederland voor elkaar klaar staat! Vincent en Judith, jullie zijn de beste!!!
Vorige week zondag ben ik na een reis met heel veel turbulentie, wat er nooit is, weer in Livingstone geland. Op het vliegveld werd ik ontvangen door de Lilato Zambia directeuren. Waar ik eerst een half uur naar kon kijken, voordat ik door mocht lopen. Het leek namelijk wel erg verdacht, 4 koffers met bagage, dat moest eerst allemaal geinspecteerd worden. Nadat ik uiteindelijk alle spullen in een kamer in mijn hostel heb gelegd ben ik op zoek gegaan naar Tammy, die ergens een lunchafspraak had. Daarna konden we even bijkletsen en zijn we ’s avonds naar een zonsondergang gegaan. Altijd goed!
Maandagochtend werd ik opgehaald door een van de Lilato directeuren, er is een hoop gebeurd sinds de laatste keer dat ik er was. De beide insaka’s, de buitenlokalen zijn nu af, geschilderd en volop in gebruik, er zijn niet een maar twee sportvelden aangelegd. Een is geschikt als voetbalveld en een waarop we een volleybalveld gaan maken. Rondom het voetbalveld is er begonnen met de aanleg van een afwateringssysteem, een weg tussen twee muurtjes. Dit om te voorkomen dat als het regent het water over het veld wegstroomt. De doeltjes voor voetbal en de palen voor het volleybal worden deze week gemaakt. De sportvelden zijn gesponsord door de sponsorfietstocht. Het afwateringssysteem door mijn werkgever, Akros/Impuls-Amsterdam.
Daarnaast zagen de fruitbomen er erg gehavend uit of waren helemaal verdwenen. Door de droogte, voor de regentijd, gaan de wilde dieren op zoek naar water en eten. Normaal komen ze niet zover als nu, bij Lilato, maar dit keer deden de olifanten dat wel. Ze lopen bijna elke avond rond in het dorp waar Lilato staat en richten daar bij de mensen vernielingen aan. Een nacht zijn ze ook bij Lilato gaan zoeken en hebben ze de fruitbomen geplunderd. Onze concierge is meteen heel veel lawaai gaan maken en heeft ze daarmee verjaagd. Hierdoor is wel de toegangspoort omvergelopen en stukjes van het hek. Gelukkig zijn ze daarna niet meer terug gekomen, zodra Lilato weer geld heeft laten we het hek en de toegangspoort maken en gaan we kijken naar diervriendelijke oplossingen om de olifanten buiten Lilato te houden.
Na Lilato even langs gegaan bij de school van Xavier, die op de route ligt. Even gedag zeggen bij de leraren en de kinderen. Dat bleek een schot in de roos want onze favoriete leraar was jarig. Even bijgekletst en daarna terug gegaan naar Backpackers.
Dinsdag ben ik eerst naar het asiel gegaan om honden en katten te knuffelen en natuurlijk om wat kattenspeelgoed te brengen. Hier proberen ze de zwerfhonden en katten een beter leven te geven en als het lukt baasjes voor ze te vinden. Meestal zijn ze overbevolkt door puppies omdat mensen hun honden niet laten helpen. Alle dieren zijn super vriendelijk en altijd in voor een knuffelbeurt.
Dinsdagmiddag weer langs Lilato om de bouw van het afwatersysteem te controleren. Ook altijd leuk om even bij te kletsen met onze caretaker, en te knuffelen met Marty, de hond die ik hier heb.
’s Avonds gaan eten bij Tammy, die had Ndashi en haar zussen te logeren. Ndashi is een van mijn sponsorkinderen, ze doet het enorm goed op school, behalve, zoals ze zelf zegt met rekenen. Ze zit in groep zes en ik zag dezelfde, irritante, breuksommen die ik vorig jaar ook bij onze groep 6 zag. Daarin loopt het onderwijs dus mooi gelijk. Ik vroeg Ndashi wat ze vandaag op school had geleerd, ze hadden geleerd over het weer en hoe je de wolken kan meten: Als je naar buiten kijkt en je ziet meer dan 4 wolken dan is het bewolkt. Tammy en ik meteen maar doorgevraagd, als er een hele grote grijze wolk is die de zon blokt, dan is het niet bewolkt, alsdus Ndashi. Wanneer het helemaal blauw is op 5 of 6 hele kleine wolkjes dan is het wel bewolkt. Haar toen maar aangeraden om dit de dag erna even na te vragen. Wat dat klopte toch niet helemaal in onze ogen.
Woensdagmiddag weer naar Lilato gegaan, de kinderen uit de wijk hebben dan bijles lezen en schrijven. De bedoeling was dat het voor ongeveer 20 kinderen zou zijn, maar steeds meer kinderen komen om ook te leren. Inmiddels zijn er twee groepen die les krijgen. De kinderen die al deel hebben genomen aan de lessen mogen een boek pakken uit de bibliotheek en kunnen zelf lezen. Ik heb een aantal kinderen gevraagd om een stukje voor te lezen, dat deden ze heel goed. Een aantal kinderen wilden niet lezen, deze kinderen gaan niet naar school en kunnen dus niet lezen en of schrijven. Zij komen mee met hun vriendjes. Op zich ook wel goed, want dan gaan ze hopelijk inzien dat het toch wel goed is om dit wel te kunnen.
Om de lessen niet teveel te verstoren ging ik mijn concierge helpen de honden te wassen, hij heeft er zelf 3 en ik heb er daar 1. Om de zoveel tijd moeten ze gewassen worden met een anti vlooien en teken shampoo, dus daar mee geholpen. Als snel stonden er heel veel kinderen om ons heen, allemaal bezorgd dat de honden zouden bijten, want dat is wat ze thuis leren over honden. Hopelijk leren ze bij Lilato dat honden wel vriendelijk zijn als je ze zelf vriendelijk behandelt.
Toen we klaar waren werd ik al snel bij mijn hand gepakt, zo nu moet je met ons spelen was de boodschap. De jongens gingen voetballen op het voetbalveld en de meiden namen me mee naar het vollybalveld waar we wat spelletjes met een bal hebben gedaan. Op het voetbalveld lag toen een hoop stenen en zand die gemengd moesten worden om cement te maken voor het muurtje. Op de stenen lag een tuinslang omdat er ook water bij moest. Uiteindelijk waren de kinderen vooral aan het spelen met het water, wat ook niet zo gek was want het is zo warm hier nu dat ik vrijwillig koud douche.
Donderdagochtend eerst met Manny van Pure Skills naar zijn workshop gegaan. Hij maakt de doeltjes en de volleybalpalen. Nu afgesproken dat hij ook een bord maakt met de naam Lilalo erop, want van veraf kan je wel zien dat er iets is, maar er is geen naam meer te zien. Ergens volgende week wordt alles dan geplaatst. Voor de doeltjes moeten we dan nog iets verzinnen, deze zijn nu wat te klein omdat ik de afmetingen van het voetbalveld verkeerd heb begrepen. Ik dacht dat het kleiner zou worden, dus heb kleine doeltjes laten maken. Daar komt vast wel een oplossing voor.
Verder rustig aan gedaan, de warmte valt nu toch wel een beetje tegen en ik moest een aantal filmpjes zien door te sturen naar Nederland. Meestal is het internet hier wel te doen, maar dit keer dus niet. En toen liet ook mijn laptop met de wifiontvanger het afweten. Gelukkig met wat hulp uit Nederland, thanx Joakim, wifi weer op mijn laptop gekregen. Wat in Nederland dan niet zo lang duurt heb je hier een dagtaak aan. Net als nu met het schrijven van het weblog en vooral het bijvoegen van de foto’s.
Vrijdagochtend ben ik naar de Victoria Falls gegaan hoewel daar door de droogte weinig meer van over is. Geen wonder dus dat de olifanten ergens anders op zoek gaan naar eten. Normaal zijn ze in deze tijd van het jaar te zien rondom de Zambezi-rivier, als de regentijd dan begint steken ze over en gaan ze naar Zimbabwe en Botswana. Wanneer de regentijd voorbij is komen ze dan weer terug.
Vrijdagmiddag hadden we een meeting over Lilato met de directeuren en een deel van het Board van Lilato hierin Zambia. Over hoe het nu gaat en wat ze graag zouden willen. Ze willen natuurlijk graag meer activiteiten, lees en schrijflessen voor volwassenen staat daarbij heel hoog op het lijstje. Eerder heeft al iemand met ze gepraat over dat ze zelf ook moeten kijken hoe ze inkomen voor Lilato, en zichzelf kunnen genereren. Bijvoorbeeld er is nu een groententuin aangelegd waar mais groeit. Deze wordt door 4 mensen uit het dorp in de gaten gehouden en er wordt water gegeven. Wanneer de mais goed is voor de verkoop krijgen deze mensen een deel en gaat er een deel naar Lilato, het deel van Lilato kan dan gebruikt worden voor activiteiten. Ze zijn nu wel met goede ideeen gekomen, dat is wel mooi om te zien. Ze willen bijvoorbeeld elke maand een evenement voor kinderen organiseren, omdat er nu niets is voor kinderen in Mulala. Of pinda’s gaan verbouwen en pindakaas maken.
Uiteindelijk als het goed gaat lopen en er meerdere activiteiten zijn waarmee ze geld kunnen verdienen moet er ook een deel naar de armste kinderen van Mulala gaan. Zodat die ook naar school gestuurd kunnen worden.
Hoe het weekend was zal ik bij het volgende blog vertellen, anders wordt het volgens mij te lang.